Muzeum Kresów w Lubaczowie

Zakończył się kolejny etap prac konserwatorskich przy nagrobkach w Zespole Cerkiewnym w Radrużu

Dobiegł końca kolejny, siódmy już, etap prac konserwatorskich przy nagrobkach na cmentarzach w Zespole Cerkiewnym w Radrużu. Dnia 19 października br. w Radrużu odbyła się komisja konserwatorska, która pozytywnie oceniła prace przy 20 nagrobkach na tzw. dużym cmentarzu. Prace zostały w całości sfinansowane ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Ochrona zabytków”.

Prace konserwatorskie, których wykonawcą była firma ARGENTUM Konserwacja Dzieł Sztuki Joanna Głaz, objęła 20 nagrobków w centralnej części cmentarza na dz. nr 177. Ze względu na zróżnicowany charakter obiektów wykonane działania należy podzielić na dwa osobne zagadnienia dotyczące murowanej konstrukcji zbiorowej mogiły mieszkańców Radruża zmarłych najpewniej w trakcie epidemii w 1842 r. (nr porządkowy nagrobka 82) oraz kamiennych nagrobków upamiętniających indywidualne pochówki (nr 87–105).

Omawiane obiekty ze względu na funkcję i ekspozycję plenerową narażone były na szkodliwe działanie czynników atmosferycznych (opady, wahania temperatury, erozja eoliczna), które doprowadziły do powierzchniowego wypłukania spoiwa i wydobycia ziarnistości skał. Istotny wpływ na stan zachowania nagrobków wywarł również brak izolacji poziomej. Bezpośredni kontakt kamiennych elementów z gruntem skutkuje kapilarnym podciąganiem wód gruntowych zawierających sole, które poprzez krystalizację w porach skały i zwiększanie swojej objętości wywołują silny nacisk i doprowadzają do powstawania mikrospękań i stopniowej degradacji struktury kamienia. Ponadto brak stabilnego podłoża u większości pomników (podwaliny bądź fundamentu) oraz ukształtowanie terenu cmentarza doprowadziły do zaburzenia statyki nagrobków, przewrócenia niektórych elementów, a także częściowego pogrążenia podstaw w gruncie. Istotnym czynnikiem wpływającym na stan zachowania obiektów był również rozwój mikroflory, któremu sprzyja mikroklimat cmentarza. Zadrzewienie i otoczenie wyższej roślinności silnie ogranicza cyrkulację powietrza i utrzymuje wysoką wilgotność względną. Nawarstwienia mchów, porostów oraz grzybów ukrywały czytelność form i inskrypcji. Ponadto skutkiem działalności mikroorganizmów heterotroficznych było powstawanie trudnych do usunięcia, strukturalnych zaplamień kamienia (w głównej mierze wywołują je grzyby sadzakowate, które w swojej grzybni gromadzą melaninę).

Zachęcamy do zapoznania się z efektami prac. Mamy nadzieję, że w przyszłym roku zrealizujemy kolejne prace konserwatorskie.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

ZAPRASZAMY DO ODWIEDZIN

ul. Jana III Sobieskiego 4
37-600 Lubaczów

ul. Jana III Sobieskiego 4
37-600 Lubaczów

Radruż 13
37-620 Horyniec-Zdrój

Nowe Brusno 103
37-620 Horyniec-Zdrój

Skip to content