Zrodziło się z pasji
HISTORIA MUZEUM
Od Społecznego Muzeum Regionalnego po Muzeum Kresów w Lubaczowie
2021
2021
Zielone światło dla lubaczowskiego Parku
CZAS NA PARK
Dzięki wspólnym staraniom Powiatu Lubaczowskiego i Muzeum Kresów w Lubaczowie projekt „Budowa i modernizacja infrastruktury Muzeum Kresów w Lubaczowie wraz z Zespołem Zamkowo-Parkowym” uzyskał finansowanie z Programu Inwestycji Strategicznych – Rządowego Funduszu Polski Ład. Środki w wysokości 4,5 mln zł pozwolą w najbliższych latach na rewitalizację Zespołu Zamkowo-Parkowego i modernizację jego infrastruktury. Dzięki temu poprawi się komfort korzystania z parku, zwiększą się także możliwości prowadzenia działalności kulturalnej przez Muzeum.Warto dodać, że prace przy zabytkowym drzewostanie w lubaczowskim parku, zarówno jeśli chodzi o pielęgnację, jak i o nowe nasadzenia, trwają nieprzerwanie od 1994 r. W 2016 r. natomiast kompleksowe działania zrealizowano dzięki współpracy ze Stowarzyszeniem na Rzecz Rozwoju i Promocji Podkarpacia „Pro Carpathia”.
2019–2020
2019–2020
NOWE PERSPEKTYWY
W 2019 r. nowym dyrektorem Muzeum został jeden z czołowych historyków-regionalistów na ziemi lubaczowskiej Tomasz Róg, znawca stosunków polsko-ukraińskich, autor kilkudziesięciu publikacji na temat historii gminy Cieszanów i powiatu lubaczowskiego. Od 2020 r. funkcję dyrektora pełni Piotr Zubowski.
2018
2018
Muzealny skarbiec
NOWY MAGAZYN ZBIORÓW
Z uwagi na pogarszający się stan techniczny siedziby głównej Muzeum, konieczność prac remontowo-konserwatorskich, a także zwiększenia powierzchni ekspozycyjnej i magazynowej, podjęto decyzję o budowie nowego obiektu magazynowego w zachodniej części muzealnego dziedzińca.W nowym budynku, powstającym od 2018 r., dzięki wsparciu przede wszystkim Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Samorządu Województwa Podkarpackiego i Powiatu Lubaczowskiego, zapewnione zostaną prawidłowe warunki przechowywania zbiorów muzealnych. W budynku znajdą się również pracownie pracowników merytorycznych oraz pracownia konserwatorska, co przyczyni się do zwiększenia komfortu pracy muzealników i pozwoli na bieżące prace zabezpieczające muzealia.
2013
2013
W centrum bruśnieńskiego kamieniarstwa
ZESPÓŁ CERKIEWNY W NOWYM BRUŚNIE
Doświadczenie w zakresie ochrony i konserwacji drewnianej architektury cerkiewnej wykorzystano w utworzeniu drugiego muzealnego oddziału – w Nowym Bruśnie, w którym, w 2013 r., przejęto popadającą w ruinę cerkiew pw. św. Paraskewy. Począwszy od 2014 r., przez cztery kolejne lata prowadzono intensywne prace konserwatorskie, które pozwoliły uratować ten cenny i niezwykle malowniczy zabytek i przywrócić mu szatę architektoniczną, utrwaloną na rysunku prof. Juliana Zachariewicza w 1892 r. W 2021 r. Muzeum przejęło dawny cmentarz parafialny położony nieopodal cerkwi, a dzięki współpracy z Gminą Horyniec-Zdrój, przeniosło drewnianą zagrodę z Wólki Horynieckiej. W najbliższej przyszłości planowany jest powrót wyposażenia cerkiewnego, odtworzenie zagrody wraz z adaptacją na zagrodę kamieniarską, prace konserwatorskie obejmujące rzeźbę nagrobną oraz udostępnienie dla zwiedzających całego kompleksu.
2010
2010
Pod znakiem UNESCO
ZESPÓŁ CERKIEWNY W RADRUŻU
Niezwykle ważną datą w historii Muzeum był rok 2010, w którym podjęto decyzję o przejęciu i roztoczeniu opieki nad jednym z najcenniejszych zabytków drewnianej architektury sakralnej w Polsce – Zespołem Cerkiewnym w Radrużu z najstarszą drewnianą cerkwią w Polsce pw. św. Paraskewy (k. XVI w.). Wysiłkiem Muzeum do Radruża powróciło cerkiewne wyposażenie, które podobnie jak bryła cerkwi, dzwonnica, a także całe cerkiewne otoczenie zostało poddane intensywnym pracom konserwatorskim, które trwają do dziś.O wartości Zespołu Cerkiewnego świadczą wpisy na listę Word Monuments Watch (2012 r.), Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO (2013 r.), Listę Pomników Historii (2017 r.). W 2018 r., staraniem Muzeum, wyremontowano i rozbudowano dawny budynek sklepu i świetlicy wiejskiej, który dziś, jako część Zespołu Cerkiewnego, pozwala na prowadzenie działalności turystycznej, kulturalnej i wystawienniczej.
2005–2008
2005–2008
Początki lubaczowskiego grodu
NAJSTARZE ŚLADY
W ramach prac przygotowawczych pod budowę „Przygródka” odsłonięto relikty umocnień drewniano-ziemnych i fundamenty budynków przyzamkowych, datowane na okres staropolski. Odnaleziono liczne naczynia ceramiczne i szklane, a także żelazne ostrogi, krzesiwo, groty bełtów kuszy oraz fragmenty bransoletek szklanych pochodzenia ruskiego. Odsłonięciu uległy także relikty wałów drewniano-ziemnych, w których natrafiono na krzyż relikwiarzowy (tzw. enkolpion), datowany na XII–XIII w. Po ich przebadaniu wałów metodą radiowęglową okazało się, że Lubaczów, jako gród średniowieczny, istniał już co najmniej pod koniec IX w.
2005
2005
Na szerokie wody
POZA GRANICE POWIATU
Po przejściu na emeryturę dra Zygmunta Kubraka, dyrektorem Muzeum został Stanisław Piotr Makara, który przez kolejne lata, wspólnie z Barbarą Woch, zarządzał placówką. Ten czas to nie tylko intensywny rozwój muzealnej kolekcji, ale też prężna działalność naukowo-badawcza i edukacyjna, wiele zrealizowanych inwestycji i rozwój przestrzenny instytucji (utworzenie dwóch zamiejscowych oddziałów).Szczególną uwagę warto zwrócić na projekty międzynarodowe, w ramach których Muzeum miało okazję pracować z partnerami z Bułgarii, Estonii, Francji, Grecji, Węgier, Hiszpanii, Włoch, Szwecji, Portugalii i Ukrainy, co znaczącą podniosło jego prestiż. Wśród nich znalazły się projekty współfinansowane przez Komisję Europejską w ramach programu „Kultura 2000”: „Promocja Wiejskiego Dziedzictwa Kulturowego Wspólnego dla Europejskich Obszarów Wiejskich Cult-Rural” (2006–2009) i „Canepal. Kultura i Natura. Europejskie Dziedzictwo Hodowli Owiec i Życia Pasterskiego” (2012–2014). Pokłosiem projektów były międzynarodowe wystawy, jak m.in. „Wspólne korzenie europejskiego dziedzictwa wiejskiego. Kształtowanie się podstaw rozwoju społeczności wiejskich” (2008 r.), „Wota Europy. Tradycje Chrześcijańskiego Zachodu i Wschodu” (2010 r.) czy „W zgodzie z naturą. Życie pasterskie w Europie” (2013 r.).
Na czasowych ekspozycjach prezentowane były także prace takich artystów jak Teodor Axentowicz, Olga Boznańska, Wojciech Kossak, Jacek Malczewski, Leon Wyczółkowski czy Nikifor Krynicki.
Prężnie rozwijała się także działalność wydawnicza Muzeum. Poza katalogami wystaw, zainicjowano dwie serie publikacji: „Biblioteka Muzeum Kresów w Lubaczowie” (o charakterze naukowym) i „Kresowe dziedzictwo” (wydawnictwa albumowe).
2004
2004
W stronę dziedzictwa Kresów
MUZEUM KRESÓW
Po blisko ćwierćwieczu działalności pod nazwą Muzeum w Lubaczowie, jako ukoronowanie działalności na rzecz dziedzictwa kulturowego dawnych Kresów Rzeczypospolitej, podjęto decyzję o przyjęciu nowej nazwy – Muzeum Kresów w Lubaczowie. Ta zmiana, a także profil dotychczas zgromadzonej kolekcji, przyczyniły się do dalszego rozwoju placówki jako instytucji o charakterze zdecydowanie ponadregionalnym.
2000–2006
2000–2006
Cudze chwalicie…
PLASTYKA LUBACZOWSKA
„Plastyka lubaczowska. Przegląd twórczości plastycznej środowiska” – pod takim tytułem w Muzeum odbyły się trzy wystawy (w 2000, 2003 i 2006 r.), na których lubaczowscy, profesjonalni artyści prezentowali swój dorobek twórczy. Wśród nich znaleźli się m.in. Marek Dryniak, Krzysztof Krzych, Tomasz Potuczko, Jerzy Plucha, Janusz Szpyt, Jerzy Tyburski oraz Grzegorz Wajs.
1999
1999
Muzeum samorządowe
POD SKRZYDŁAMI GRYFA
W związku ze zmianą ustroju państwa, 1 stycznia 1999 r., muzeum zostało przekazane samorządowi powiatowemu, który od tej pory jest nieprzerwanie organizatorem Muzeum, przekazując środki na jego utrzymanie, realizację zadań statutowych oraz dalszy rozwój.Pracownicy Muzeum opracowali koncepcję graficzną i opisową herbu powiatu, który oparto na motywie Gryfa – godła staropolskiego województwa bełskiego. Opracowano również znaki heraldyczne poszczególnych gmin. Konsultowano również formę nowych sztandarów szkolnych.
Mimo zmiany organizatora, Muzeum stale się rozwija, powiększając swoje zbiory pod koniec drugiego dziesięciolecia XXI w. do blisko 16 tys. eksponatów.
1994–1998
1994–1998
Początki Muzeum w przestrzeni
ZESPÓŁ ZAMKOWO-PARKOWY
Podjęcie decyzji o przejęciu Zespołu Zamkowo-Parkowego, z którym niegdyś dawny spichlerz dworski był integralnie połączony, przyniosło z czasem intensywny rozwój przestrzenny Muzeum. Objęcie opieką ponad 5-hektarowego obszaru, z reliktami wzgórza zamkowego oraz parkiem podworskim, wymagało i nadal wymaga wielkiego wysiłku. W latach 1996–1998 oraz 2005–2008 Muzeum podjęło się remontu budynku dawnych stajni i wozowni dworskiej z przeznaczeniem na Galerię „Oficyna”, w której prowadzona jest działalność wystawiennicza i kulturalna. Pod koniec lat 90. zrodziła się także koncepcja Parku Etnograficznego „Przygródek – Wspólnota kultur”, którego celem, za pośrednictwem rodzimych form budownictwa drewnianego, było ukazanie wielokulturowości dawnej ziemi lubaczowskiej i dawnych Kresów Rzeczypospolitej. W tym celu na teren parku przeniesiono kilkanaście drewnianych obiektów, z których dotychczas rekonstrukcji poddano m.in. wozownię ze Starego Dzikowa (poł. XIX w.) i świetlicę z Opaki (lata 30. XX w.). Projekt został wyróżniony w konkursie „Tradycja dla przyszłości”, organizowanym cyklicznie przez Fundację Kultury w Warszawie (2004 r.).
1993
1993
Czas na rysunek!
TRIENNALE
Z inicjatywy Stanisława Piotra Makary, kierującego Działem Artystycznym, Muzeum zorganizowało Triennale Polskiego Rysunku Współczesnego. Konkurs, który z każdą kolejną edycją zyskiwał coraz większą popularność w całej Polsce, pozwolił rozwinąć zbiory sztuki współczesnej Muzeum, do których w latach 80., dzięki zaangażowaniu ówczesnego kierownika Działu Artystycznego Urszuli Olbromskiej, trafiły prace tak uznanych artystów jak Wacław Borowski, Jan Dobkowski, Adam Hoffmann, Aleksander Kobzdej, Alfred Lenica, Ryszard Otręba, Erna Rosenstein, Jonasz Stern, Zdzisław Beksiński, Antoni Uniechowski, Jan Marcin Szancer czy Jerzy Zaruba.Laureatami kolejnych edycji Triennale zostali: Bogdan Topor (1993 r.), Adam Kirchner (1996 r.), Tadeusz Gustaw Wiktor (1999 r.), Apoloniusz Węgłowski (2002 r.), Michał Misiak (2005 r.), Jarosław Grulkowski (2008 r.), Jan Trojan (2011 r.), Kamil Pieczykolan (2014), Paweł Warchoł (2017 r.) oraz Dobiesław Gała (2020 r.).
1986–1987
1986–1987
Nowy stary gmach
SPICHLERZ DWORSKI
Najstarszy murowany budynek w Lubaczowie, pochodzący z pocz. XIX w., należący do miejscowego majątku dworskiego i położony obok wzgórza zamkowego, był w poł. lat 70. XX w. w złym stanie technicznym, ale po remoncie mógł być idealny dla celów muzealnych, tak z uwagi na walory zabytkowe, jak i znaczącą przestrzeń do magazynowania zbiorów i prowadzenia działalności wystawienniczej. W 1975 r. rozpoczęto prace projektowe, a w 1979 r. rozpoczął się remont budynku, który potrwał blisko 10 lat. W 1986 r. Muzeum przeniosło się do nowej siedziby, a w rok później, 25 września, nastąpiło uroczyste otwarcie, w obecności władz ministerialnych, wojewódzkich i miejskich. Muzeum przejęło także znajdujący się na tyłach budynek gospodarczy z przeznaczeniem na cele magazynowe.W nowym gmachu znalazły się ekspozycje stałe, a także sale wystaw czasowych, biblioteka wraz z czytelnią, magazyny zbiorów oraz pomieszczenia biurowe.
1981–1999
1981–1999
Szkoła kultury
MUZEUM PAŃSTWOWE
Starania o upaństwowienie Muzeum, rozpoczęte w 1977 r. jako wspólna inicjatywa Towarzystwa Miłośników Ziemi Lubaczowskiej, władz miejskich Lubaczowa, działaczy PTTK, a także pracowników Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej w Przemyślu i Wydziału Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego w Przemyślu, kilka lat później zostają zwieńczone sukcesem. 15 października 1981 r., po uzyskaniu pozytywnych opinii struktur PTTK: Zarządu Oddziału oraz Zarządu Wojewódzkiego i Głównego oraz po uzgodnieniu z Ministerstwem Kultury i Sztuki, zarządzeniem Wojewody Przemyskiego, Muzeum w Lubaczowie stało się instytucją państwową.Zaowocowało to zwiększeniem środków na zakup nowych, cennych zbiorów, które przekazywane były także jako dary. Były to m.in. malarstwo portretowe (hetman Stefan Czarniecki, król Stanisław August Poniatowski) i ikonowe, militaria, umundurowanie polskich żołnierzy z czasów II wojny światowej, skarb monet z Lublińca Starego, warsztat tkacki, bednarski, kołodziejski, garncarski i kuźnia, jaworowskie skrzynie wianne, faksymile drzeworytów płazowskich, huculiana, pamiątki związane z płk Stanisławem Dąbkiem, utensylia i szaty liturgiczne związane z łacińską archidiecezją lwowską, judaika, kolekcja sztuki cerkiewnej. Wśród darczyńców znalazły się zarówno osoby prywatne, jak też instytucje (Muzeum Zamoyskich w Kozłówce, Kuria Arcybiskupia w Lubaczowie, Urząd Celny w Przemyślu i inne).
1967–1981
1967–1981
Pierwsza wystawa stała i pozyskiwanie nowych eksponatów
TWORZENIE KOLEKCJI
Od początków funkcjonowania Muzeum na ul. Mickiewicza tworzona jest ekspozycja stała, której profil ukształtował się ostatecznie w poł. lat 70. Składała się z czterech zasadniczych części: „Najstarsze ślady osadnictwa w powiecie lubaczowskim”, „Historia i kultura materialna”, „Kultura ludowa regionu” oraz „Żołnierz Polski na frontach II wojny światowej”. Dzięki zaangażowaniu PTTK, władz administracyjnych, różnych instytucji, zakładów pracy, harcerstwa i młodzieży szkolnej do Muzeum trafiają kolejne obiekty. Organizowane są spotkania w szkołach i wśród mieszkańców całego regionu. W 1977 r. powstaje Młodzieżowe Towarzystwo Przyjaciół Muzeum. Wśród najcenniejszych nabytków, które udaje się pozyskać jest kompletny ikonostas z cerkwi pw. św. Mikołaja w Lubaczowie (1979 r.). Organizowane były wystawy czasowe, m.in. wystawa drzeworytów płazowskich (odbitek i klocków) ze zbiorów Muzeum Etnograficznego w Krakowie (1968 r.), malarstwa Stanisława Dębickiego (1969 r.) oraz Mariana Kopfa (1975 r.) czy ekspozycja poświęcona ludowemu ośrodkowi kamieniarskiemu w Bruśnie Starym (1976 r.). W Muzeum, mimo skromnych warunków lokalowych, odbywały się liczne odczyty i spotkania. Nawiązywana była także współpraca z takimi instytucjami jak Zakład Archeologii Małopolskiej PAN w Krakowie czy Instytut Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
1966–1967
1966–1967
Pod przewodnictwem Zygmunta Kubraka
MUZEUM REGIONALNE PTTK
Dzięki staraniom Towarzystwa Miłośników Ziemi Lubaczowskiej Muzeum w 1966 r. zostaje przekazane pod patronat lubaczowskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego i na podstawie uchwały Zarządu Oddziału z 18 stycznia 1967 r. zostało utworzone Muzeum Regionalne Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. W tym samym roku, na wniosek Włodzimierza Czerneckiego, kierownikiem Muzeum zostaje historyk, nauczyciel w Liceum Ogólnokształcącym w Lubaczowie, badacz dziejów Lubaczowa i ziemi lubaczowskiej Zygmunt Kubrak, który będzie prowadził Muzeum przez blisko cztery dziesięciolecia.
1961
1961
Pierwsza siedziba
NA ULICY MICKIEWICZA
Z okazji 750-lecia Lubaczowa Muzeum otrzymuje od władz miejskich parterowy budynek przy ul. Adama Mickiewicza z pawilonem byłych warsztatów Państwowej Zasadniczej Szkoły Metalowej. Od początku placówka boryka się z licznymi trudnościami.
1958
1958
Pasja kolekcjonerstwa