I. INFORMACJE OGÓLNE 1. Użyte w regulaminie określenie Muzeum oznacza zarówno siedzibę główną Muzeum Kresów w Lubaczowie, jak też Galerię Oficynę na terenie Zespołu Zamkowo-Parkowego, która jest integralną częścią Muzeum Kresów w Lubaczowie. 2. Podstawą wejścia na ekspozycje stałe i czasowe w Muzeum jest posiadanie ważnego biletu wstępu. 3. Bilet wstępu można zakupić w kasie biletowej znajdującej się na parterze siedziby głównej Muzeum, na lewo od wejścia. 4. Zakup biletu oraz wejście na teren Muzeum oznaczają akceptację niniejszego Regulaminu. 5. Muzeum można zwiedzać indywidualnie lub w zorganizowanych grupach z przewodnikiem. 6. Za osoby niepełnoletnie, zwiedzające indywidualnie, odpowiadają opiekunowie prawni. 7. Za grupy zorganizowane, w szczególności grupy osób niepełnoletnich odpowiadają osoby, którym opiekunowie prawni powierzyli nad nimi opiekę: nauczyciele, wychowawcy lub inne osoby pełnoletnie pełniące funkcje opiekunów. 8. Godziny otwarcia Muzeum dla zwiedzających, ceny biletów wstępu wraz z przysługującymi ulgami, dzień bezpłatnego wstępu oraz dni, w których Muzeum jest nieczynne, określa Zarządzenie Dyrektora Muzeum. 9. Informacje zawarte w pkt. I.8, wraz z informacjami o możliwości czasowego zamknięcia Muzeum dla zwiedzających, a także treść regulaminów zwiedzania zamieszczone są na stronie internetowej Muzeum, www.muzeumkresow.eu, w zakładce „zaplanuj wizytę” oraz, do wglądu, na tablicy ogłoszeń w Muzeum. II. CENY I RODZAJE BILETÓW, REZERWACJE, USŁUGI PRZEWODNICKIE 1. Podstawą wejścia na ekspozycje stałe i czasowe w Muzeum jest posiadanie ważnego biletu wstępu. 2. Bilet uprawnia do jednorazowego wejścia na teren Muzeum. 3. Bilet ulgowy, za okazaniem ważnego dokumentu, przysługuje: a) uczniom, słuchaczom kolegiów, studentom oraz uczestnikom studiów doktoranckich, zgodnie z ustawą o muzeach (Dz. U. z 2020 r. poz. 902, art. 10, ust. 3a, pkt. 1–6); b) pracownikom służb społecznych; c) osobom powyżej 65. roku życia, emerytom, rencistom, rencistom socjalnym, a także osobom niepełnosprawnym wraz z opiekunami; d) nauczycielom, zgodnie z ustawą o muzeach (Dz. U. z 2020 r. poz. 902, art. 10, ust. 3a, pkt. 8); e) kombatantom; f) osobom fizycznym odznaczonym odznaką „Za opiekę nad zabytkami”, odznaką honorową „Zasłużony Działacz Kultury”, odznaką honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej” lub wyróżnionym tytułem „Zasłużony dla Kultury Narodowej”; g) przewodnikom zewnętrznym lub pilotom, którzy zwiedzają wystawę z co najmniej 10-osobową grupą. 4. Bilet bezpłatny, za okazaniem ważnego dokumentu, przysługuje: a) dzieciom do lat 7; b) współtwórcom wystaw stałych oraz czasowych w Muzeum, w okresie ich trwania; c) osobom, które uzyskały zgodę Dyrektora Muzeum; d) pracownikom muzeów wpisanych do Państwowego Rejestru Muzeów; e) członkom Międzynarodowej Rady Muzeów (ICOM) i Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków (ICOMOS); f) osobom fizycznym odznaczonym Orderem Orła Białego, Orderem Wojennym Virtuti Militari, Orderem Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej, Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”; g) posiadaczom Karty Polaka, o których mowa w ustawie z dnia 7 września 2007 r. o Karcie Polaka (Dz. U. z 2017 r. poz. 1459 i 2282); h) weteranom i weteranom poszkodowanym. 5. Bilet należy zachować do kontroli. Przewodnik oraz inni pracownicy Muzeum mają prawo do sprawdzenia biletu oraz weryfikacji dokumentów uprawniających do ulgi oraz zwolnienia z opłat. 6. Grupa zorganizowana zobowiązana jest do dokonania rezerwacji. 7. Grupa zorganizowana nie może liczyć więcej niż 25 osób, wliczając w to opiekunów grupy. 8. Zwiedzający indywidualnie oraz w grupach zorganizowanych mogą skorzystać z usługi przewodnickiej, która jest odpłatna (także w dzień bezpłatnego wstępu). 9. Rezerwacja terminów zwiedzania dla grup odbywa się pod numerem telefonu: (16) 632-18-02 oraz adresem mailowym: [email protected]. 10. Ostatnie wejście dla osób zwiedzających indywidualnie oraz w grupach zorganizowanych odbywa się nie później niż 45 minut przed zamknięciem Muzeum dla zwiedzających. III. REGULACJE PORZĄDKOWE I PRZEPISY BEZPIECZEŃSTWA 1. Zwiedzający zobowiązani są do stosowania zaleceń i uwag przewodnika, opiekunów ekspozycji lub innych pracowników Muzeum. 2. Przed rozpoczęciem zwiedzania duże plecaki, torby, walizki, parasole, odzież wierzchnią itp. należy pozostawić w szatni. 3. Muzeum nie ponosi odpowiedzialności za rzeczy wartościowe i delikatne pozostawione w odzieży, plecakach lub innych przedmiotach pozostawionych w szatni, a także w innych miejscach ogólnodostępnych na terenie Muzeum. 4. Zwiedzający ponosi pełną odpowiedzialność materialną za zawinione uszkodzenie lub zniszczenie mienia muzealnego. 5. Na terenie Muzeum obowiązują zakazy: a) wprowadzania lub wnoszenia zwierząt (z wyłączeniem psa przewodnika); b) palenia ognia, palenia tytoniu i innych substancji oraz innych substytutów tytoniu (w tym e-papierosów) itp.; c) przebywania w stanie nietrzeźwości oraz pod wpływem środków odurzających, a także ich stosowania; d) spożywania napojów i posiłków na salach wystawowych; e) dotykania eksponatów; f) przemieszczania i niszczenia elementów aranżacji i wyposażenia Muzeum; g) wchodzenia na dywany i siadania na meblach zabytkowych; h) wchodzenia do pomieszczeń nieprzeznaczonych do zwiedzania; i) wnoszenia broni palnej; j) wnoszenia niebezpiecznych i ostrych przedmiotów; k) prowadzenia rozmów telefonicznych z użyciem urządzeń mobilnych; l) hałasowania, biegania i ślizgania się po posadzkach i podłogach; m) fotografowania oraz filmowania elementów systemów bezpieczeństwa. 6. W przypadku naruszenia wyżej opisanych zakazów, a także ogólnie przyjętych norm zachowań w miejscach publicznych, pracownicy Muzeum są uprawnieni do podjęcia odpowiednich działań, w szczególności mają prawo zwrócić uwagę niewłaściwie zachowującym się osobom, upomnieć, a w przypadku niepodporządkowania się tym zasadom, wyprosić z Muzeum, a w razie odmowy wezwać przedstawicieli policji w celu podjęcia interwencji. 7. W sytuacji bezpośredniego zagrożenia zdrowia lub życia zwiedzających Muzeum zastrzega sobie prawo do przerwania zwiedzania Muzeum przez wszystkie osoby znajdujące się na wystawach stałych i czasowych. 8. Zezwala się fotografować i filmować wyłącznie bez użycia lampy błyskowej i statywu, jedynie do celów prywatnych i pamiątkowych: a) fotografowanie i filmowanie nie może zakłócać ruchu turystycznego i przeszkadzać innym zwiedzającym; b) materiał zdjęciowy oraz filmowy może być wykorzystany jedynie do celów niekomercyjnych; c) z uwagi na możliwość nieposiadania przez Muzeum praw do wykorzystywania wizerunków niektórych eksponatów do celów innych niż wystawiennicze, zastrzeżeń ze strony właścicieli wizerunków eksponatów, zagrożenie bezpieczeństwa innych osób, zbiorów, zasad ochrony konserwatorskiej lub możliwość naruszenia praw osób trzecich, fotografowanie może być całkowicie zabronione, o czym informują zwiedzających pracownicy Muzeum. 9. W trakcie zwiedzania, wernisaży, wykładów itp. mogą być wykonane fotografie oraz materiały wideo. Uczestnictwo w tych działaniach jest równoznaczne z wyrażeniem zgody na udostępnianie wizerunku w celach realizacji zadań statutowych Muzeum oraz na stronach WWW, portalach społecznościowych, publikacjach i materiałach promocyjnych. 10. W trakcie warsztatów, zajęć edukacyjnych, wykładów itp. mogą być wykonywane fotografie oraz materiały wideo. Uczestnictwo w tych działaniach wymaga pisemnej zgody uczestników lub ich prawnych opiekunów na udostępnienie wizerunku w celach realizacji zadań statutowych Muzeum. 11. Więcej informacji na temat przetwarzania danych osobowych znajduje się na stronie internetowej Muzeum, www.muzeumkresow.eu, w zakładce „RODO”. 12. Zgody Dyrektora wymaga prowadzenie następujących działań w przestrzeni Muzeum: a) fotografowanie i filmowanie we wnętrzach z użyciem lamp błyskowych, dodatkowego oświetlenia, statywów oraz innych akcesoriów niezbędnych do profesjonalnego fotografowania i filmowania; b) wykonywanie i wykorzystywanie filmów i fotografii przedstawiających eksponaty, wnętrza i architekturę Muzeum w celach innych niż niekomercyjny użytek osobisty; c) prowadzenie działalności artystycznej i gospodarczej (w tym akwizycja usług); d) organizowanie zgromadzeń, akcji reklamowych, protestacyjnych; e) prezentowanie transparentów, symboli i emblematów. IV. SYTUACJE NADZWYCZAJNE ZAGRAŻAJĄCE ŻYCIU, ZDROWIU LUB MIENIU MUZEUM 1. W przypadku zauważenia zagrożenia pożarowego zwiedzający są zobowiązani natychmiast powiadomić o tym opiekuna ekspozycji albo innego pracownika Muzeum lub użyć ręcznego ostrzegacza pożarowego (ROP). 2. W przypadku ogłoszenia alarmu pożarowego zwiedzający zobowiązani są do bezwzględnego podporządkowania się poleceniom osób kierujących akcją ewakuacyjną i natychmiastowego opuszczenia obiektu muzealnego wyznaczonymi drogami i wyjściami ewakuacyjnymi. V. REGULACJE KOŃCOWE 1. Zwiedzający zobowiązani są do wykonywania poleceń wydawanych przez przewodnika, opiekunów ekspozycji oraz innych pracowników Muzeum również w sprawach nie objętych niniejszym regulaminem. 2. Zakupienie biletu jest równoznaczne z akceptacją niniejszego regulaminu. Ewentualne skargi i wnioski należy kierować listownie na adres Muzeum: Muzeum Kresów w Lubaczowie, ul. Jana III Sobieskiego 4, 37-600 Lubaczów, telefonicznie: (16) 632-18-02 lub przesyłać na adres mailowy: [email protected]
Na wystawie „Ukraina przed wiekami” przygotowanej ze zbiorów muzeum Archeologicznego w Krakowie prześledzić można najdawniejszą historię i kulturę materialną terenów współczesnej Ukrainy.
Jak w Krakowie znalazły się zabytki z tego terenu?
Muzeum Archeologiczne w Krakowie, jako pierwsza krakowska publiczna jednostka muzealna utworzone zostało w 1850 r. pod nazwą „Muzeum Starożytności w Krakowie”. Wtedy też wystosowano do społeczeństwa apel z prośbą o przekazywanie znalezisk i obiektów archeologicznych, które mogłyby być eksponowane w placówce. Do muzeum zaczęły napływać znaleziska z różnych zakątków dawnej Rzeczpospolitej. Zabytki do zbiorów muzealnych przekazywali również Polacy mieszkający na Wołyniu, Rusi Czerwonej, Podolu, Bracławszczyźnie i Kijowszczyźnie. Oprócz znalezisk przypadkowych zbiory wzbogacane były również o materiały z wykopalisk prowadzonych przez badaczy związanych z ośrodkiem krakowskim.
Na wystawie „Ukraina przed wiekami” prezentowane są dzieła ręki ludzkiej z okresu obejmującego sześć tysiącleci – od neolitu po późne średniowiecze. Ekspozycję dopełniają plansze opisujące archeologię i najdawniejszą historię ziem współczesnej Ukrainy uzupełnione o wręcz artystyczne ilustracje zaczerpnięte z publikacji w XIX-wiecznych periodykach naukowych.
Wśród zabytków neolitycznych wspomnieć należy o znaleziskach wiązanych z kulturą trypolską. Rozwijała się ona od przełomu VI i V do połowy III tysiąclecia p.n.e. na terenach dzisiejszej Rumunii, Mołdawii, Bułgarii i zachodniej Ukrainy. Ze względu na poziom wielu aspektów życia osiągniętych przez jej ludność, kultura ta określana jest przez niektórych badaczy mianem pierwszej protocywilizacji europejskiej. Ciekawych znalezisk wiązanych z kulturą tryposką dokonano w jaskini Werteba leżącej nieopodal miejscowości Bilcze Złote w rejonie tarnopolskim. Pierwsze badania wykopaliskowe, po namowach właściciela dóbr bilczańskich, księcia Adama Sapiehy, prowadził tam w latach 1876–1878, krakowski archeolog Adam Honory Kirkor. Po jego śmierci prace archeologiczne w jaskini kontynuowali Gotfryd Ossowski i Włodzimierz Demetrykiewicz. W wąskich, niskich i bogato rozgałęzionych korytarzach jaskini, odkryto wówczas ponad 1000 bogato zdobionych naczyń ceramicznych lub ich fragmentów, kilkadziesiąt narzędzi krzemiennych i ponad 70 glinianych figurek antropomorficznych. W jaskini niemożliwe było dłuższe zamieszkanie więc była ona prawdopodobnie miejscem obrzędowym.
Na wystawie zobaczyć można również zabytki związane z wielką kolonizacją grecką. Od VIII do VI w. p.n.e. miasta-państwa (gr. poleis) zakładały wzdłuż wybrzeży liczne kolonie. Kolonizacja ta miała charakter gospodarczo‑ekonomiczny. Grecy szukali nowych ziem pod uprawę, łowisk bogatych w ryby, złóż surowców czy nowych szlaków handlowych. Prym w kolonizacji północnych wybrzeży Morza Czarnego wiódł Milet. To greckie polis założyło m.in. Olbię (u ujścia Bohu i Dniepru), Tyras (niedaleko ujścia Dniestru) i Pantikapajon (nad Cieśniną Kerczeńską). Z tego ostatniego miasta, będącego stolicą Królestwa Bosporańskiego pochodzą zabytki prezentowane na wystawie. Są to charakterystyczne dla kultury greckiej naczynia zdobione ornamentyką czerwonofigurową, monety, lampki oliwne czy terakotowa głowa satyra.
Z kolei najliczniej reprezentowaną grupą zabytków są obiekty datowane na średniowiecze. Większość z nich pochodzi z Podhorców w rejonie brodzkim. W południowo-zachodniej części tej miejscowości znajdują się relikty grodu Pleśnisko. Pierwotnie był to zapewne gród plemienia Lędzian, który został w 981 r. zajęty przez Włodzimierza Wielkiego. Wspomina o tym Powieść minionych lat:
Roku 6489 [981]. Poszedł Włodzimierz ku Lachom i zajął grody ich: Przemyśl, Czerwień i inne grody, które są i do dziś dnia pod Rusią.
Pleśnisko było prawdopodobnie jednym z tych „innych grodów”. Posiadający strategiczne położenie plemienny gród został przebudowany i w pełni funkcjonował również w państwie Rurykowiczów.
W latach 1881–1883 kompleks grodowy w Pleśnisku badał krakowski archeolog Teodor Nieczuja-Ziemięcki. Wykopaliska prowadził zarówno na grodzisku jak i na towarzyszących mu kilku cmentarzyskach. Podczas badań grodu oprócz typowych dla tego typu obiektów znalezisk fragmentów naczyń ceramicznych, przedmiotów codziennego użytku i fragmentów ozdób (w tym fragmentów bransolet szklanych) natrafiono na fragmenty amfor, w których importowano wino z Bizancjum. Znaleziono także glinianą pisankę-grzechotkę. Egzemplarz szkliwiony z wewnątrz z kamykiem umieszonym w środku mógł pełnić funkcję obrzędowo-kultowo-magiczną lub być po prostu dziecięcą zabawką. Podczas badań natrafiono również na kaganek typu kijowskiego. Ten obiekt składający się z dwóch czas o różnej średnicy i pustej nóżki jest unikatowy dla terenów zachodniej Rusi. W górnej czaszy palił się zanurzony w tłuszczu knot, niższa większa czasza chroniła przed zabrudzeniem zatrzymując ściekające paliwo.
Ciekawych odkryć dokonano także na cmentarzyskach. Teodor Nieczuja-Ziemięcki natrafił między innymi na dwa pochówki podwójne zawierające szczątki mężczyzny i kobiety (tzw. wielkie mogiły bliźniacze). W grobach ze zmarłymi odkryto liczne wyposażenie: miecze, topory, przedmioty codziennego użytku w tym drewniane okute blachą wiadra i liczne ozdoby. Na uwagę zasługuje odkrycie w ustach zmarłych drobnych, złotych drucików i blaszek. Interpretowane są one jako „obole zmarłych” czyli rodzaj pieniądza przeznaczonego na opłatę za przewóz w zaświaty lub przekupienie zmarłego by nie wracał do świata żywych. W przypadku mogił bliźniaczych zwraca fakt występowania dewocjonaliów świadczących o wierze w Chrystusa. Prawdopodobnie w mogiłach pochowani zostali członkowie elity sprawującej rządy na tym terenie, a chrześcijaństwo przyjęli wraz z księciem Włodzimierzem Wielkim w 988 r. Na uwagę zwraca również fakt przenikania się tradycji pogańskiej i chrześcijańskiej. O tej drugiej świadczy manifestacja wiary w Jezusa oraz obrządek szkieletowy z głową skierowana ku zachodowi. Z kolei o pogańskiej mentalności dowodzi bogate wyposażenie zmarłych oraz usypanie nad zwłokami kurhanów. Należy zwrócić jednak uwagę że na sypanie kopców nad pochówkami Cerkiew godziła się przez ponad dwa stulecia po chrzcie Rusi.
Wystawa została zaprezentowana w Galerii Oficyna w Zespole Zamkowo-Parkowym w Lubaczowie. Jej wernisaż odbył się w niedzielę, 15 września 2024 r., a wystawa była dostępna dla zwiedzających od 15 września do 1 grudnia 2024 r.
Nazwa wystawy
-
Ukraina przed wiekami
Miejsce prezentowania
-
Galeria Oficyna w Zespole Zamkowo-Parkowym w Lubaczowie
Czas trwania wystawy
-
15 września – 1 grudnia 2024 r.
Właściciel wystawy
-
Muzeum Archeologiczne w Krakowie
Pomysłodawca i autor wystawy
-
dr Radosław Liwoch
Opieka kuratorska (ze strony Muzeum Kresów w Lubaczowie)
-
Grzegorz Dąbrowski