Lichtarz

Lichtarz mosiężny, złożony z kwadratowego cokołu na nóżkach, kolistej stopy, tralkowego trzonu i tulejki z okrągłą profitką.

Cokół niski, wsparty w narożach na czterech prostych nóżkach, nieznacznie wygiętych do środka. Stopa półkulista, zwieńczona węższą walcowatą tuleją ze śrubą mocującą wewnątrz. Trzon profilowany, tralkowy: u nasady płaski talerz, powyżej smukła, gruszkowata tralka zwieńczona drugim, analogicznym talerzem. Na zwieńczeniu dzwonowata tulejka z okrągłą profitką na wysokości krawędzi wylewu; brzegi profitki wywinięte do dołu. Powierzchnia zdobiona obiegającymi wokół cienkimi żłobionymi liniami.

Lichtarze, czyli świeczniki, to nie tylko elementy praktycznego wyposażenia domowego, ale również ważny przedmiot służący obrzędowości religijnej, przede wszystkim związanej z szabatem, a także innymi świętami. Używano ich bowiem podczas rozpoczęcia szabatu. Wówczas to kobieta, pani domu, zapalała co najmniej dwie świece odmawiając nad nimi specjalne błogosławieństwo. Była to jedna z tzw. micw – obowiązków religijnych przypisanych dla płci pięknej. Wspomniany obrzęd opisał m.in. rabin Simon Philip Vries książce „Obrzędy i symbole Żydów”:

Światła Szabatu już płoną. Także i tutaj matka wypowiada nad nimi formułę poświęcającą. Trzyma ona swoje obydwie ręce przez chwilę pomiędzy światłem a swoimi oczyma, dłońmi zwrócone w stronę światła, zamyka oczy i wypowiada po hebrajsku odpowiednie dziękczynienie. Następnie odsuwa ręce sprzed światła. Kiedy otwiera oczy, wówczas jakby po raz pierwszy wstępowało w nią światło Szabatu. Następnie rozpościera ręce w lewo i w prawo i rozsiewa światło Szabatu po całej izbie, po wszystkich jej kątach. Królowa wchodzi do wnętrza: to Szabat.

Świeczniki używano również na zakończenie szabatu, czyli w sobotni wieczór, podczas celebracji hawdali. Wówczas to następowało oddzielenie tego co święte i świeckie, a błogosławieństwo światła było jednym z elementów tego obrzędu.

Lichtarze przybierały różne formy i kształty. Począwszy od zdobionych, przeznaczonych tylko dla obrzędów szabatu, po proste, z pewnością używane również do codziennych czynności. Te przechowywane w Muzeum Kresów w Lubaczowie należą do prostszych form, co może świadczyć o majętności ich dawnych właścicieli.

 

>>> Zobacz obiekt na Portalu Muzeum Dziedzictwa Kresów Dawnej Rzeczypospolitej >>>

 

 

Nazwa

Lichtarz

Twórca

Nieznany

Datowanie

XIX w.

Materiał

Mosiądz

Technika

Odlew

Wymiary

Wysokość: 25,5 cm; szerokość: 9,5 cm; głębokość: 9,4 cm; średnica: 5 cm (profitka)

Pochodzenie

Obiekt, pochodzący najpewniej z terenu powiatu lubaczowskiego, został przekazany do Muzeum Kresów w Lubaczowie przez osobę prywatną.

Numer inwentarzowy

ML/A/299

Autor notki

Marek Szajda

ZAPRASZAMY DO ODWIEDZIN

ul. Jana III Sobieskiego 4
37-600 Lubaczów

ul. Jana III Sobieskiego 4
37-600 Lubaczów

Radruż 13
37-620 Horyniec-Zdrój

Nowe Brusno 103
37-620 Horyniec-Zdrój

Skip to content