Lichtarz

Lichtarz srebrny, złożony z kwadratowej stopy, gruszkowatego trzonu i dużej, tulipanowej tulejki.

Stopa niska, profilowana, na obrysie kwadratu ze ściętymi narożami, zakończona węższym ostrosłupowym, płasko ściętym zwieńczeniem ze śrubą mocującą wewnątrz. Trzon profilowany, tralkowy, w dolnej części trzy połączone wąskie pierścienie, w górnej części nasadzony wąski talerzyk, następnie pierścień i powyżej szerszy talerzyk. Tulejka wysoka; płaszcz w górnej części rozchylony na zewnątrz; wylew profilowany, półkulisty, wklęśnięty do środka.

Lichtarze, czyli świeczniki, to nie tylko elementy praktycznego wyposażenia domowego, ale również ważny przedmiot służący obrzędowości religijnej, przede wszystkim związanej z szabatem, a także innymi świętami. Używano ich bowiem podczas rozpoczęcia szabatu. Wówczas to kobieta, pani domu, zapalała co najmniej dwie świece odmawiając nad nimi specjalne błogosławieństwo. Była to jedna z tzw. micw – obowiązków religijnych przypisanych dla płci pięknej. Wspomniany obrzęd opisał m.in. rabin Simon Philip Vries książce „Obrzędy i symbole Żydów”:

Światła Szabatu już płoną. Także i tutaj matka wypowiada nad nimi formułę poświęcającą. Trzyma ona swoje obydwie ręce przez chwilę pomiędzy światłem a swoimi oczyma, dłońmi zwrócone w stronę światła, zamyka oczy i wypowiada po hebrajsku odpowiednie dziękczynienie. Następnie odsuwa ręce sprzed światła. Kiedy otwiera oczy, wówczas jakby po raz pierwszy wstępowało w nią światło Szabatu. Następnie rozpościera ręce w lewo i w prawo i rozsiewa światło Szabatu po całej izbie, po wszystkich jej kątach. Królowa wchodzi do wnętrza: to Szabat.

Świeczniki używano również na zakończenie szabatu, czyli w sobotni wieczór, podczas celebracji hawdali. Wówczas to następowało oddzielenie tego co święte i świeckie, a błogosławieństwo światła było jednym z elementów tego obrzędu.

Lichtarze przybierały różne formy i kształty. Począwszy od zdobionych, przeznaczonych tylko dla obrzędów szabatu, po proste, z pewnością używane również do codziennych czynności. Te przechowywane w Muzeum Kresów w Lubaczowie należą do prostszych form, co może świadczyć o majętności ich dawnych właścicieli.

 

>>> Zobacz obiekt na Portalu Muzeum Dziedzictwa Kresów Dawnej Rzeczypospolitej >>>

 

 

Nazwa

Lichtarz

Twórca

Nieznany

Datowanie

XIX w.

Materiał

Mosiądz

Technika

Odlew

Wymiary

Wysokość: 22 cm; szerokość: 9,2 cm; głębokość: 9,2 cm; średnica: 4,8 cm (profitki)

Pochodzenie

Obiekt, pochodzący najpewniej z terenu powiatu lubaczowskiego, został przekazany do Muzeum Kresów w Lubaczowie przez mieszkańca Lubaczowa.

Numer inwentarzowy

ML/A/301

Autor notki

Marek Szajda

ZAPRASZAMY DO ODWIEDZIN

ul. Jana III Sobieskiego 4
37-600 Lubaczów

ul. Jana III Sobieskiego 4
37-600 Lubaczów

Radruż 13
37-620 Horyniec-Zdrój

Nowe Brusno 103
37-620 Horyniec-Zdrój

Skip to content