Konserwacja rzeźby nagrobnej w Zespole Cerkiewnym w Radrużu – etap VII

Konserwacja rzeźby nagrobnej w Zespole Cerkiewnym w Radrużu – etap VII

Siódmy etap prac konserwatorskich przy nagrobkach na cmentarzach w Zespole Cerkiewnym w Radrużu został zrealizowany w 2024 r. Prace objęły 45 nagrobków położonych w centralnej części tzw. dużego cmentarza na dz. 177 (numery porządkowe od 106 do 150). W całości sfinansowano je ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Ochrona zabytków”.

Wstęp do konserwacji stanowiły prace mające na celu określenie stanu zachowania, sposobu posadowienia, identyfikację zachowanych fragmentów nagrobków (odkrywki ziemne), a także podniesienie przewróconych pomników. Zidentyfikowano wówczas bardzo zły stan zachowania nagrobka nr 121.

Docelowe prace konserwatorskie rozpoczęto od oczyszczania powierzchni z użyciem metody mechanicznej oraz termodynamicznej. Obiekty o wyraźnie osłabionej strukturze kamienia poddano wstępnej impregnacji wzmacniającej (powlekanie preparatem krzemoorganicznym Sarsil OH-500 firmy Silikony polskie) ograniczającej ryzyko powstawania dalszych zniszczeń. Obiekty te odczyszczono w analogiczny sposób po upływie okresu karencji (2 tygodnie).

W związku z identyfikacją zaplamień strukturalnych wywołanych działaniem mikroflory przeprowadzono zabieg chemicznego odplamiania struktury nagrobków. Aplikowane na powierzchnie obiektów okłady z wapna chlorowanego pozostawiano do całkowitego wyschnięcia, a następnie usuwano i przemywano. Zabiegi odczyszczania i odplamiania zakończono odsoleniem struktury cokołów metodą swobodnej migracji soli do rozszerzonego środowiska.

Właściwą impregnację wzmacniającą struktury wykonano metodą powlekania powierzchni preparatami Sarsil OH-300 i Sarsil OH-500 firmy Silikony polskie (zwiększanie stężenia w jednym cyklu roboczym), wyjątek – krzyż i trzon nagrobka nr 132, które impregnowano metodą kąpieli. Migrację preparatu do powierzchni ograniczono poprzez ograniczenie odparowywania rozpuszczalnika.

Konsolidację zachowanych fragmentów rzeźb wykonano przy użyciu kleju mineralnego Atlas Geoflex w białym kolorze. Zabieg ten poprzedzono usunięciem zapraw i klejów żywicznych, które przestały pełnić swoją funkcję lub stanowiły defekt estetyczny (skuwane powierzchniowo). W uzasadnionych przypadkach połączenia wzmacniano poprzez wprowadzenie kotew (pręty kompozytowe). Równolegle prowadzono prace związane z przygotowaniem kamiennych podwalin, które usypywano na głębokość ok. 50 cm z ostrokrawędzistego kamienia drogowego i przykrywano izolacją poziomą (tzw. folia pod murłaty o grubości 1 mm). Skonsolidowane elementy nagrobków osadzano na przygotowanym w ten sposób podłożu, a poszczególne elementy łączono przy użyciu zaprawy cementowo-wapiennej firmy Anser.

W kolejnym etapie prac uzupełniono wybrane ubytki form rzeźbiarskich. Zastosowano zarówno uzupełnienia masą sztucznego kamienia opartą na tożsamym kruszywie, jak i kamienne wstawki (rekonstrukcja krzyża, zaślepienie gniazd montażowych w obiektach z niezachowanymi zwieńczeniami). Opracowana wówczas masa mineralna posłużyła również do wykonania spoin.

Finalnym etapem prac było uzupełnienie zachowanych warstw malarskich podkreślających wgłębnie formowane dekoracje i inskrypcje (spoiwo silikatowe Optosan Fixativ firmy Optolith łączone z pigmentami mineralnymi), przeprowadzenie dezynfekcji powierzchni (BFA firmy Remmers), a także ich hydrofobizacja (HydroSilan firmy Optolith).

Prace zostały zrealizowane przez firmę ARGENTUM Konserwacja Dzieł Sztuki Joanna Głaz.

Łączna wartość prac konserwatorskich, które w całości zostały sfinansowane przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, wyniosła 182 791,78 zł.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Informacja o przyznaniu dofinansowania >>>

Informacja o zrealizowanych pracach konserwatorskich >>>

NAZWA PROJEKTU

Konserwacja rzeźby nagrobnej w Zespole Cerkiewnym w Radrużu – etap VII

Wartość Projektu

182 791,78 zł

Finansowanie

182 791,78 zł – Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Czas trwania

2024

Fot. Joanna Głaz

ZAPRASZAMY DO ODWIEDZIN

ul. Jana III Sobieskiego 4
37-600 Lubaczów

ul. Jana III Sobieskiego 4
37-600 Lubaczów

Radruż 13
37-620 Horyniec-Zdrój

Nowe Brusno 103
37-620 Horyniec-Zdrój

Skip to content