Dzbanek

Naczynie o charakterze dekoracyjno-użytkowym, o pojemności 1600 ml, z jednym uchem. Powierzchnia pokryta w całości rytymi i malowanymi ornamentami roślinno-geometrycznymi w kolorach: zielonym, żółtym i brązowym.

Dno okrągłe, płaskie, z niewielką, ukośnie ściętą kryzą. Brzusiec pękaty (największa wypukłość w połowie wysokości), przechodzi w szeroką szyjkę z niską ścianką wylewu, na osi naczynia wyodrębniony na wylewie dzióbek. Ucho pojedyncze, pionowe, osadzone na brzuścu w punkcie największej wypukłości i na szyjce poniżej wylewu.

Powierzchnia zewnętrza pokryta kremową polewą z rytymi i malowanymi ornamentami roślinno-geometrycznymi. Podzielona na trzy poziome części:

1. Na brzuścu poniżej największej wypukłości ciąg wysmukłych trójkątów z wierzchołkiem skierowanym w dół, z tłem wyplenionym liniami ukośnymi na żółtym tle, przy zewnętrznej krawędzi zielony pas z ciągiem kolistych, brązowych punktów; pomiędzy trójkątami brązowe romby wypełnione siatką przecinających się linii;

2. Na brzuścu powyżej połowy wysokości cztery duże rozety przedzielone ukośnie umieszczonymi listkami z mniejszymi rozetami w narożach na osi diagonalnej. Rozety z brązowym pierścieniem wewnątrz; pierścień wypełniony siatką ukośnych linii na żółtym tle; płatki wydobyte zewnętrzną, falistą linią w kolorze brązowym, wewnątrz pole zielone z promienistymi liniami. Listki wydobyte rytowaniem, dekorowane podłużną linią brązową i w połowie plamą w kolorze zielonym. Mniejsze rozety złożone z centralnego kółka i ośmiu mniejszych wokół.

3. Na szyjce ciąg owali ustawionych na osi pionowej, przedzielonych pasami w kolorze brązowym. Owale z wydzielonym środkiem dekorowanym siatką przecinających się linii na żółtym tle; wokół obwodu zewnętrznego pas z ciągiem brązowych punktów na zielonym tle.

Poszczególne sekwencje dekoracyjne przedzielone okrężnymi liniami poziomymi (od 3 do 6) w kolorze brązowym: na wysokości dna, w największej wypukłości brzuśca i pod wylewem.

Powierzchnia wewnątrz pokryta bezbarwną glazurą ołowianą.

Kresowe dziedzictwo kulturowe posiada różnorodne oblicza. Jest wśród nich także sztuka ludowa, a do najciekawszych przejawów tego rodzaju twórczości należy fenomen tzw. kamieniarstwa bruśnieńskiego.

Niewielkich rozmiarów, ale bogato zdobiony dzbanek jest przykładem ceramiki pokuckiej, która związana jest – jak sama nazwa wskazuje – z Pokuciem, krainą historyczną leżącą u podnóża Karpat Wschodnich, w dolinie górnego Prutu. Rzemiosło garncarskie o specyficznej technologii i zdobnictwie, rozwinęło się na tym obszarze w 1 połowie XIX wieku. Zapoczątkowali jej przybyli tutaj polscy garncarze. Z czasem wykształciły się główne ośrodki produkcji garncarskiej zlokalizowane w Kosowie, Kutach i Pistyniu. Zaopatrywały one okoliczną ludność, ale ceramikę pokucką szczególnie upodobali sobie Huculi, rusińscy górale zamieszkali na przyległych terenach Karpat Wschodnich (pasma Gorgany i Czarnohora). Stała się ona nieodłączną częścią ich bogatej i ciągle żywej kultury.

Pod względem technologicznym ceramika pokucka jest połmajoliką. Naczynia i inne wyroby garncarskie wykonywano ze specjalnie przygotowywanej gliny żelazistej, którą pokrywano zewnątrz warstwą pobiałki imitującej naczynia fajansowe. Białe, czy kremowe tło naczynia było przestrzenią do bogatego zdobnictwa. Wykonywano je poprzez rytowanie na powierzchni pobiałki i malowanie farbami ceramicznymi w kilku typowych kolorach: zielonym, żółtym i brązowym. Wzory ornamentów czerpano z otoczenia. Były to głownie motywy roślinne i geometryczne, często też przedstawienia figuralne. Szeroki asortyment wyrobów obejmował naczynia użytkowe, jak dzbanki, misy, butle, a także kafle i przedmioty o charakterze bardziej reprezentacyjnym, jak świeczniki i figurki.

W tym kontekście prezentowany dzbanek reprezentuje typową, funkcjonalną formę naczynia z pękatym brzuścem, łagodnie przechodzącym w szeroką szyjkę. Pojedyncze, pionowe ucho łączy obydwie te części. Na klasyczną formę dzbanka nałożona została dekoracja obejmująca całą jego zewnętrzną powierzchnię. Na trzech poziomach, przedzielonych pasami, rozmieszczone zostały ryte, a następnie malowane ornamenty geometryczne – trójkąty, romby, owale, a także wzory roślinne – rozety i gałązki. Przestawienia utrzymane w ciepłej kolorystyce doskonale dopasowują się do formy naczynia. Dzbanek przy całej swej formalnej użytkowości jest jednocześnie przedmiotem o charakterze ekskluzywnym.

 

>>> Zobacz obiekt na Portalu Muzeum Dziedzictwa Kresów Dawnej Rzeczypospolitej >>>

 

 

Nazwa

Dzbanek

Twórca

Nieznany

Datowanie

Lata 20.–30. XX w.

Materiał

Ceramika

Technika

Półmajolika – glina palona, ryta, polewana

Wymiary

Wysokość: 20,5 cm, średnica 8 cm

Pochodzenie

Muzeum Kresów w Lubaczowie otrzymało obiekt w darze od osoby prywatnej.

Numer inwnetarzowy

ML/E/2792

Autor notki

Janusz Mazur

ZAPRASZAMY DO ODWIEDZIN

ul. Jana III Sobieskiego 4
37-600 Lubaczów

ul. Jana III Sobieskiego 4
37-600 Lubaczów

Radruż 13
37-620 Horyniec-Zdrój

Nowe Brusno 103
37-620 Horyniec-Zdrój

Skip to content