Kilim

Kilim wełniany, w formie prostokąta pionowego, dekorowany w centrum kolorowymi motywami heraldycznymi; wokół wąska krajka.

W centrum, na neutralnym, popielatym tle przedstawienie trójdzielnej, profilowanej tarczy herbowej z wizerunkiem Orła Białego na czerwonym polu (po lewej), Pogoni na niebieskim polu (po prawej) i Michała Archanioła na jasnoszarym polu (w dolnej części); pośrodku owalny medalion z wizerunkiem Matki Bożej Częstochowskiej.

Tarcza herbowa ukazana na tle udrapowanego, czerwonego płaszcza królewskiego podszytego futrem z gronostajów; płaszcz w obydwu narożach podwiązany w formie draperiowanych guzów podwiązanych ozdobnymi sznurami; w centrum, na osi pionowej płaszcz podniesiony w formie dwudzielnego łuku kotarowego, zwieńczony otwartą, złotą koroną.

Wąska krajka w kolorze żółtym.

Wśród kilimów związanych miejscem wykonania lub użytkowania z Kresami dawnej Rzeczypospolitej nie brakuje również tkanin o tematyce patriotycznej, a zarazem religijnej. Były one popularnym elementem wystroju dworów i wnętrz mieszczańskich w okresie odzyskiwania i utrwalania niepodległości Polski. Motywy tego rodzaju często odnosiły się do tradycji heraldycznej, która poprzez oddziaływanie specyficznego kodu znaków i symboli, niosła z sobą duży ładunek treści historycznych, a także aktualnych poglądów politycznych i kulturowych.

W pełni oryginalny w tym zakresie jest znajdujący się w zbiorach Muzeum Kresów w Lubaczowie kilim z herbem Rzeczypospolitej Trojga Narodów i wizerunkiem Matki Bożej Częstochowskiej w polu sercowym. Manifestował on uczucie miłości do Ojczyzny połączone z kultem Matki Bożej Królowej Polski.

Dekoracyjnie profilowana tarcza herbowa została podzielona na trzy części: w polu po lewej umieszczony został wizerunek Orła Białego, w polu po prawej przedstawienie Pogoni, a w dolnym polu postać św. Michała Archanioła. Taki układ herbów trzech państw: Korony Królestwa Polskiego, Wielkiego Księstwa Litewskiego i Wielkiego Księstwa Ruskiego odwołuje się do niezrealizowanego projektu przekształcenia Rzeczypospolitej w trójczłonową federację po unii hadziackiej (1658 r.), a także do idei odbudowy tej formy państwowości w okresie powstania styczniowego (1863 r.). W tym ostatnim okresie funkcjonował herb powtórzony na kilimie i uzupełniony przez umieszczony pośrodku owalny medalion z wizerunkiem Matki Bożej Częstochowskiej. Ten ostatni element – odwołujący się do umieszczanych w polu sercowym herbów królów elekcyjnych – wyraźnie odnosił się do monarszej godności Matki Bożej. Można tu więc odnaleźć echa ślubów lwowskich króla Jana Kazimierza (1656 r.), podczas których Maryja nazwana została Królową Korony Polskiej, a jednocześnie pod Jej opiekę oddana została cała Rzeczypospolita.

Istotnym elementem symbolicznym jest tu również korona spinająca w górnej części płaszcz królewski, na którym umieszczona została tarcza herbowa. Jest to wizerunek gotyckiej korony króla Kazimierza Wielkiego, wydobytej w 1869 roku z jego grobu w Katedrze Wawelskiej w Krakowie. Przywołanie tego elementu wyraźnie odnosi się do tradycji piastowskich i otwarcia się w połowie XIV wieku na ziemie wschodnie: litewsko-ruskie, które od tego czasu zaczęły formować się jako Kresy wielonarodowego i wielokulturowego państwa.

 

>>> Zobacz obiekt na Portalu Muzeum Dziedzictwa Kresów Dawnej Rzeczypospolitej >>>

 

 

Nazwa

Kilim

Twórca

Nieznany

Datowanie

2. poł. XIX w./ 1. poł. XX w.

Materiał

Len, wełna

Technika

Technika płochowa

Wymiary

Wysokość: 209 cm; szerokość: 142 cm

Pochodzenie

Obiekt zakupiony do zbiorów Muzeum Kresów w Lubaczowie w domu aukcyjnym w Krakowie.

Numer inwentarzowy

ML/A/2725

Autor notki

Janusz Mazur

ZAPRASZAMY DO ODWIEDZIN

ul. Jana III Sobieskiego 4
37-600 Lubaczów

ul. Jana III Sobieskiego 4
37-600 Lubaczów

Radruż 13
37-620 Horyniec-Zdrój

Nowe Brusno 103
37-620 Horyniec-Zdrój

Skip to content