Kubek kiduszowy

Naczynie obrzędowe z blachy srebrnej, niewielkich rozmiarów, w kształcie cylindrycznej czary na niskim cokoliku. Zdobione grawerowanym ornamentem geometrycznym i architektoniczno-roślinnym.

Czara o średnicy rozszerzającej się ku górze. Krawędź wylewu wywinięta na zewnątrz. U podstawy czary wydzielony cokolik tworzący niską, kolistą stopkę. Płaszcz zdobiony grawerowaną dekoracją obejmującą powierzchnię do ¾ wysokości. Dekoracja złożona z czterech lancetowatych, połączonych przy dnie pionowych pól i rozmieszczonych naprzemiennie pomiędzy nimi czterech motywów roślinnych i architektonicznych. Pola lancetowate wydzielone podwójną linią kropkowaną. Pomiędzy nimi naprzemiennie dwa motywy mięsistego liścia i dwie weduty z widokami schematycznie opracowanych domków; tło wypełnione pionowym żłobkowaniem.

Na dnie dwie punce: „84T” oraz „TP”.

Kubki kiduszowe, również jako pucharki czy kielichy kiduszowe, są naczyniami obrzędowymi używanymi podczas domowej liturgii szabatu. Ich nazwa pochodzi od hebrajskiego słowa „kidusz” oznaczającego uświęcenie, będącego nazwą modlitwy odmawianej najczęściej przez mężczyznę w obecności całej rodziny w piątkowy wieczór, na rozpoczęcie szabatu, a także innych świąt. Modlitwa ta składa się z błogosławieństwa wina w pucharku kiduszowym oraz dnia szabatu (obchodzonego święta). Dopiero po nim następuje uroczysty posiłek. Kidusz, zwany też drugim czy wielkim, odmawiano również w sobotę rano przed jedzeniem.

Naczynia kiduszowe wypełniano zwykle czerwonym winem, symbolizującym radość. Niekiedy także innymi trunkami, jak choćby na ziemiach Rzeczypospolitej, gdzie popularna była wódka, zwana potocznie „szabasówką”. Pucharki przez swoją funkcję były potocznie używane co tydzień w każdym żydowskim domu, stanowiąc ważne naczynie w celebrowaniu świąt. Przybierały więc różne kształty. Wykonywano je głównie z metali, często szlachetnych, np. srebra, ale również i szkła. Nic wiec dziwnego, że wiele z tych naczyń zdobiono w motywy roślinne czy architektoniczne, najczęściej związane z Ziemią Izraela. Czasami zamieszczano tam fragmenty biblijne, np. z Księgi Wyjścia, traktujące o uświęceniu dnia szabatu. Kształt, materiał, zdobienia często świadczyły o statusie materialnym właścicieli, dlatego też można spotkać zarówno proste kubki z niewielkimi rycinami, jak i artystycznie zdobione pucharki z piękną ikonografią. Fakt ten dobrze oddają eksponaty z Muzeum Kresów w Lubaczowie, w którego zbiorach znajdują się zarówno proste w formie ryciny, jak i bogato zdobione naczynia.

W czasie kiduszu przywoływano m.in. fragment z Księgi Rodzaju (2, 1-3), fundamentalny dla rozumienia czym był szabat w judaizmie:

W ten sposób zostały ukończone niebo i ziemia oraz wszystkie jej zastępy [stworzeń]. A gdy Bóg ukończył w dniu szóstym swe dzieło, nad którym pracował, odpoczął dnia siódmego po całym swym trudzie, jaki podjął. Wtedy Bóg pobłogosławił ów siódmy dzień i uczynił go świętym; w tym bowiem dniu odpoczął po całej swej pracy, którą wykonał stwarzając.

 

>>> Zobacz obiekt na Portalu Muzeum Dziedzictwa Kresów Dawnej Rzeczypospolitej >>>

 

Nazwa

Kubek kiduszowy

Twórca

Nieznany

Datowanie

XIX w.

Materiał

Blacha srebrna

Technika

Kucie, grawerowanie

Wymiary

Wysokość: 4,4 cm; średnica: 3,9 cm (górna krawędź), średnica: 2,2 cm (dno)

Pochodzenie

Obiekt, pochodzący najpewniej z terenu powiatu lubaczowskiego (Lubaczów?), został przekazany do Muzeum Kresów w Lubaczowie przez mieszkańca Lubaczowa

Numer inwentarzowy

ML/A/34

Autor notki

Marek Szajda

ZAPRASZAMY DO ODWIEDZIN

ul. Jana III Sobieskiego 4
37-600 Lubaczów

ul. Jana III Sobieskiego 4
37-600 Lubaczów

Radruż 13
37-620 Horyniec-Zdrój

Nowe Brusno 103
37-620 Horyniec-Zdrój

Skip to content