Pudełko na papierosy

Pudełko na papierosy o niewielkich rozmiarach, prostokątne, spłaszczone, z otwieranym na zawiasie wieczkiem. Powierzchnia bogato zdobiona: rzeźbiona i inkrustowana dekoracją o motywach geometrycznych.

Pojemnik prostokątny; dno z obrzeżem gładkim, z polem środkowym pokrytym drobnymi ukośnymi nacięciami (radełkiem). Ścianki pionowe niskie, bogato zdobione. Motywy analogiczne na obydwu dłuższych i krótszych bokach. Pośrodku dłuższych boków wydzielone prostokątne pole z centralnie usytuowanym rombem; na dwóch pasach pionowych po bokach rombu po cztery jasnoniebieskie koraliki. Na środku rombu wyryte kółko, w jego środku mosiężna gałka; w narożach rombu cztery miedziane kółka. Po bokach centralnego motywu płaskorzeźbiona, pozioma gałązka z liśćmi w dwóch rzędach (po cztery koraliki). Pośrodku węższych, bocznych ścianek analogiczne motywy na bazie rombu (po pięć koralików w pionowych paskach); po obydwu stronach analogiczne motywy złożone z dwóch pionowych, rzeźbionych linii zygzakowatych ujmujących w środku pionowy pas z rzędem białych koralików (po pięć), ujętych mosiężnymi punktami (po 6). Górna płaszczyzna krawędzi pojemnika ukośnie ponacinana.

Wieko nieznacznie wypukłe z poprzecznym, gładkim uchwytem pośrodku jednego z dłuższych boków. Na całej długości przeciwległego boku miedziany zawias. Powierzchnia całkowicie pokryta dekoracją ornamentalną. Podzielona na trzy pola; w polu centralnym pionowo ustawiony romb z jasnoniebieskimi koralikami na obwodzie; w środku rombu pole pokryte drobnymi ukośnymi naciekami; do boków rombu od zew. dostawione cztery półkola z nacinanymi powierzchniami; na pasach ujmujących romb po bokach rząd białych koralików; w polach skrajnych po obydwu stronach pas z motywem kółek z nabitymi mosiężnymi guzami i pas złożony z większych i mniejszych trójkątów z drobnymi nacięciami na powierzchni.

Powierzchnia zewnętrzna i wewnętrzna bejcowana, lakierowana.

Drewniane pojemniki, talerzyki i szkatułki do przechowywania najczęściej niewielkich przedmiotów do dziś są popularnymi wyrobami zaliczanymi do pamiątkarskiej galanterii. Do typowych przedmiotów w tym zakresie należy również papierośnica w kształcie tabakierki wykonana w latach 30. XX wieku na potrzeby turystów odwiedzających Huculszczyznę, krainę we Wschodnich Karpatach.

Papierośnica ta wraz z całą grupą pamiątek została zakupiona w lecie 1939 roku przez darczyńcę Muzeum z Piastowa pod Warszawą, kilkunastoletniego wówczas harcerza, uczestnika obozu 150. Mazowieckiej Drużyny Harcerskiej w Mikuliczynie (d. powiat nadwórniański). Był to prezent dla jego ojca. Stan zachowania tej pamiątki wskazuje, że jednak nie była ona używana. Wartość artystyczna i sentymentalna w tym przypadku zapewne przeważyła nad ściśle użytkowym przeznaczeniem.

Niewielki przedmiot zachwyca bogatą, rzeźbioną dekoracją, która wypełnia szczelnie boki pudełka, a głównie wyeksponowana jest na szerszej płaszczyźnie prostokątnego wieczka. Dekoracja o motywach roślinnych i geometrycznych jednoznacznie nawiązuje w tym miejscu do form zdobniczych stosowanych przez Hucułów. Są to przede wszystkim romby, trójkąty i kółeczka w różnych zestawieniach – jako grupy obiektów lub jako pojedyncze elementy. Detale te podkreślone zostały przez ceramiczne, białe koraliki ułożone w podłużnych liniach. Ten ostatni element zdobniczy wprowadził do sztuki huculskiej Marko Mehedeniuk z Ryczki koło Kosowa.

Z czasem wszystkie te specyficznie cechy sztuki huculskiej wyszły poza swą lokalność i zostały podniesione do rangi ukraińskiej sztuki narodowej, zawsze silnie zakorzenionej w kulturze ludowej Kresów dawnej Rzeczpospolitej.

 

Nazwa

Pudełko na papierosy

Twórca

Nieznany

Datowanie

Lata 30. XX w.

Materiał

Drewno

Technika

Rzeźbienie, rytowanie

Wymiary

10,3 x 6 x 2,8 cm

Pochodzenie

Obiekt został przekazany do Muzeum Kresów w Lubaczowie przez mieszkańca Piastowa pod Warszawą.

Numer inwentarzowy

ML/E/2999

Autor notki

Janusz Mazur

ZAPRASZAMY DO ODWIEDZIN

ul. Jana III Sobieskiego 4
37-600 Lubaczów

ul. Jana III Sobieskiego 4
37-600 Lubaczów

Radruż 13
37-620 Horyniec-Zdrój

Nowe Brusno 103
37-620 Horyniec-Zdrój

Skip to content