Celem zadania „Konserwacja tkanin historycznych i etnograficznych z kolekcji Muzeum Kresów w Lubaczowie” było przeprowadzenie prac konserwatorskich obejmujących 13 obiektów eksponowanych na wystawie stałej „Dzieje ziemi lubaczowskiej” w części „Lubaczowianie na frontach II wojny światowej” oraz 6 elementów stroju ludowego z terenu powiatu lubaczowskiego, prezentowanych na co dzień na wystawie stałej „Kultura wsi lubaczowskiej”.

Były to: rogatywka polowa wz. 37 – nr inw. ML/H/663, kurtka mundurowa garnizonowa wz. 36 – nr inw. ML/H/916, rogatywka polowa wz. 37 – nr inw. ML/H/918, beret wojskowy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie – nr inw. ML H 1002, kurtka wojskowa (battledress) – nr inw. ML H 1004, spodnie wojskowe – nr inw. ML H 1005, koszula wojskowa – nr inw. ML H 1006, pas główny wojskowy – nr inw. ML H 1008, kurtka wojskowa (battledress) – nr inw. ML H 1011, beret wojskowy – nr inw. ML H 1012, furażerka wojskowa Pomocniczej Lotniczej Służby Kobiet – nr inw. ML H 1019, bluza mundurowa PLSK – nr inw. ML H 1022, spódnica wojskowa PLSK – nr inw. ML H 1023, kapelusz – nr inw. ML/E/348, zapaska – nr inw. ML/E/780, koszula męska – nr inw. ML/E/795, zawicie – nr inw. ML/E/807, chusta – nr inw. ML/E/1312, żupan – nr inw. ML/E/2337.

Mundury wojskowe są ściśle związane z losami obywateli II Rzeczpospolitej w okresie II wojny światowej. Na ekspozycji stałej ilustrują zagadnienia dotyczące walk wrześniowych oraz powrześniowe losy polskich żołnierzy, zagadnienia dotyczące okupacji niemieckiej i sowieckiej ziemi lubaczowskiej oraz dalszych ich konsekwencji – przesiedleń i deportacji ludności cywilnej, zagadnienia dot. Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR (pot. Armia gen. Andersa) oraz 1. i 2. Armii Polskiej w ZSRR (pot. Armia Berlinga) oraz Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Wytypowane obiekty są świadectwem poświecenia polskich obywateli w walce o wolną ojczyznę w okresie II wojny światowej. Żołnierz polski, niezależnie od frontu, na którym przyszło mu walczyć, kierował się dewizą Wojska Polskiego „Honor i Ojczyzna”, a mundur polskiego żołnierza (lub części umundurowania), w sposób bezpośredni odnoszą się do tych wartości. Konserwacja i przywrócenie pierwotnych wartości estetycznych ww. obiektów pomoże w dalszym prezentowaniu wiedzy z tego konkretnego okresu.

Tkaniny etnograficzne reprezentują szeroki zakres chronologiczny (k. XIX i 1 poł. XX w.) i użytkowy (elementy stroju kobiecego i męskiego, codziennego i świątecznego), a jako pewien zespół są przykładem rozwoju stroju ludowego na kresowych terenach dawnej Rzeczypospolitej, szczególnie na obszarze pogranicza polsko-ukraińskiego. W szerokim pasie między Lubaczowem a Lwowem strój ludowy był oznaką przynależności do określonej grupy narodowej i społecznej. W okresie I Rzeczypospolitej, przy narodowym zróżnicowaniu strojów można było zaobserwować przenikanie się wzajemnych wpływów, szczególnie w zakresie kroju, dekoracji i nazewnictwa. Wykształcone w tym okresie formy trwały jeszcze w okresie galicyjskim, a na przełomie XIX i XX w. zostały zmodyfikowane, by następnie, w wyniku postępów cywilizacyjnych, ulec stopniowemu zanikowi. Obserwowany w tym czasie rozwój idei narodowych spowodował jednak, głównie wśród społeczności ukraińskiej, że bogato dekorowany strój ludowy stał się silniej niż w poprzednich epokach oznaką przynależności etnicznej i kulturowej. Ostania faza rozwoju lokalnego stroju ludowego miała miejsce w okresie międzywojennym, by po 1945 r. ulec stopniowemu przekształceniu w formę folklorystyczną.

Spośród elementów umundurowania i stroju ludowego, prezentowanych na wystawach stałych, wytypowane obiekty znajdowały się w najgorszym stanie i wymagały podjęcia pilnej interwencji konserwatorskiej w celu zabezpieczenia ich przed postępującym procesem niszczenia.

Prace konserwatorskie objęły następujące działania: przeprowadzenie dezynfekcji w komorze fumigacyjnej, gazem sterylizacyjnym S-9 (tlenkiem etylenu), wykonanie dokumentacji fotograficznej stanu zachowania przed rozpoczęciem prac konserwatorskich, odkurzenie każdej strony obiektu z powierzchniowych zanieczyszczeń, za pomocą odkurzacza konserwatorskiego, opracowanie technologii i techniki wykonania obiektu, demontaż poszczególnych elementów (jedynie w przypadku konieczności, w celu prawidłowego przeprowadzenia dalszych zabiegów konserwatorskich lub uzyskania dostępu do osłabionych partii materiału), w przypadku demontażu szczegółowe udokumentowanie sposobu łączenia poszczególnych elementów, po konserwacji montaż zgodnie z techniką oryginału, opracowanie bezpiecznej metody oczyszczania wszystkich elementów, wykonanie prób trwałości wybarwień i oczyszczenie obiektu na mokro lub na sucho metodą chemiczną albo mechanicznie, podjęcie prób usunięcia zaplamień różnymi rozpuszczalnikami oraz przy użyciu fal ultradźwiękowych, wysuszenie obiektu po praniu w sposób umożliwiający jednoczesne zniwelowanie deformacji i nadanie prawidłowego kształtu, wzmocnienie osłabionych partii materiału, w zależności od potrzeb zabezpieczenie osłabionych partii i miejsc dookoła ubytków na miejscowym podłożu wzmacniającym, opracowanie opisowej i fotograficznej dokumentacji prac konserwatorskich.

Wykonawcą prac konserwatorskich była Anna Drzewiecka, prowadząca działalność gospodarczą pod nazwą Konserwacja Tkanin Zabytkowych Anna Drzewiecka z siedzibą w Falentach Nowych, nadzór nad pracami konserwatorskimi pełniła Anna Makulec prowadząca działalność gospodarczą Makkon Konserwacja Tkanin Zabytkowych Anna Makulec z siedzibą w Milanówku.

Łączna wartość zadania, w ramach którego zostały zrealizowane prace, wyniosła 81 150,00 zł. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego. Zrealizowano przy wsparciu finansowym Powiatu Lubaczowskiego oraz Województwa Podkarpackiego.

Informacja o przyznaniu dofinansowania >>>

Informacja o rozpoczęciu prac konserwatorskich >>>

Informacja i zakończeniu prac konserwatorskich >>>