I. INFORMACJE OGÓLNE 1. Użyte w regulaminie określenie Muzeum oznacza zarówno siedzibę główną Muzeum Kresów w Lubaczowie, jak też Galerię Oficynę na terenie Zespołu Zamkowo-Parkowego, która jest integralną częścią Muzeum Kresów w Lubaczowie. 2. Podstawą wejścia na ekspozycje stałe i czasowe w Muzeum jest posiadanie ważnego biletu wstępu. 3. Bilet wstępu można zakupić w kasie biletowej znajdującej się na parterze siedziby głównej Muzeum, na lewo od wejścia. 4. Zakup biletu oraz wejście na teren Muzeum oznaczają akceptację niniejszego Regulaminu. 5. Muzeum można zwiedzać indywidualnie lub w zorganizowanych grupach z przewodnikiem. 6. Za osoby niepełnoletnie, zwiedzające indywidualnie, odpowiadają opiekunowie prawni. 7. Za grupy zorganizowane, w szczególności grupy osób niepełnoletnich odpowiadają osoby, którym opiekunowie prawni powierzyli nad nimi opiekę: nauczyciele, wychowawcy lub inne osoby pełnoletnie pełniące funkcje opiekunów. 8. Godziny otwarcia Muzeum dla zwiedzających, ceny biletów wstępu wraz z przysługującymi ulgami, dzień bezpłatnego wstępu oraz dni, w których Muzeum jest nieczynne, określa Zarządzenie Dyrektora Muzeum. 9. Informacje zawarte w pkt. I.8, wraz z informacjami o możliwości czasowego zamknięcia Muzeum dla zwiedzających, a także treść regulaminów zwiedzania zamieszczone są na stronie internetowej Muzeum, www.muzeumkresow.eu, w zakładce „zaplanuj wizytę” oraz, do wglądu, na tablicy ogłoszeń w Muzeum. II. CENY I RODZAJE BILETÓW, REZERWACJE, USŁUGI PRZEWODNICKIE 1. Podstawą wejścia na ekspozycje stałe i czasowe w Muzeum jest posiadanie ważnego biletu wstępu. 2. Bilet uprawnia do jednorazowego wejścia na teren Muzeum. 3. Bilet ulgowy, za okazaniem ważnego dokumentu, przysługuje: a) uczniom, słuchaczom kolegiów, studentom oraz uczestnikom studiów doktoranckich, zgodnie z ustawą o muzeach (Dz. U. z 2020 r. poz. 902, art. 10, ust. 3a, pkt. 1–6); b) pracownikom służb społecznych; c) osobom powyżej 65. roku życia, emerytom, rencistom, rencistom socjalnym, a także osobom niepełnosprawnym wraz z opiekunami; d) nauczycielom, zgodnie z ustawą o muzeach (Dz. U. z 2020 r. poz. 902, art. 10, ust. 3a, pkt. 8); e) kombatantom; f) osobom fizycznym odznaczonym odznaką „Za opiekę nad zabytkami”, odznaką honorową „Zasłużony Działacz Kultury”, odznaką honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej” lub wyróżnionym tytułem „Zasłużony dla Kultury Narodowej”; g) przewodnikom zewnętrznym lub pilotom, którzy zwiedzają wystawę z co najmniej 10-osobową grupą. 4. Bilet bezpłatny, za okazaniem ważnego dokumentu, przysługuje: a) dzieciom do lat 7; b) współtwórcom wystaw stałych oraz czasowych w Muzeum, w okresie ich trwania; c) osobom, które uzyskały zgodę Dyrektora Muzeum; d) pracownikom muzeów wpisanych do Państwowego Rejestru Muzeów; e) członkom Międzynarodowej Rady Muzeów (ICOM) i Międzynarodowej Rady Ochrony Zabytków (ICOMOS); f) osobom fizycznym odznaczonym Orderem Orła Białego, Orderem Wojennym Virtuti Militari, Orderem Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej, Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”; g) posiadaczom Karty Polaka, o których mowa w ustawie z dnia 7 września 2007 r. o Karcie Polaka (Dz. U. z 2017 r. poz. 1459 i 2282); h) weteranom i weteranom poszkodowanym. 5. Bilet należy zachować do kontroli. Przewodnik oraz inni pracownicy Muzeum mają prawo do sprawdzenia biletu oraz weryfikacji dokumentów uprawniających do ulgi oraz zwolnienia z opłat. 6. Grupa zorganizowana zobowiązana jest do dokonania rezerwacji. 7. Grupa zorganizowana nie może liczyć więcej niż 25 osób, wliczając w to opiekunów grupy. 8. Zwiedzający indywidualnie oraz w grupach zorganizowanych mogą skorzystać z usługi przewodnickiej, która jest odpłatna (także w dzień bezpłatnego wstępu). 9. Rezerwacja terminów zwiedzania dla grup odbywa się pod numerem telefonu: (16) 632-18-02 oraz adresem mailowym: [email protected]. 10. Ostatnie wejście dla osób zwiedzających indywidualnie oraz w grupach zorganizowanych odbywa się nie później niż 45 minut przed zamknięciem Muzeum dla zwiedzających. III. REGULACJE PORZĄDKOWE I PRZEPISY BEZPIECZEŃSTWA 1. Zwiedzający zobowiązani są do stosowania zaleceń i uwag przewodnika, opiekunów ekspozycji lub innych pracowników Muzeum. 2. Przed rozpoczęciem zwiedzania duże plecaki, torby, walizki, parasole, odzież wierzchnią itp. należy pozostawić w szatni. 3. Muzeum nie ponosi odpowiedzialności za rzeczy wartościowe i delikatne pozostawione w odzieży, plecakach lub innych przedmiotach pozostawionych w szatni, a także w innych miejscach ogólnodostępnych na terenie Muzeum. 4. Zwiedzający ponosi pełną odpowiedzialność materialną za zawinione uszkodzenie lub zniszczenie mienia muzealnego. 5. Na terenie Muzeum obowiązują zakazy: a) wprowadzania lub wnoszenia zwierząt (z wyłączeniem psa przewodnika); b) palenia ognia, palenia tytoniu i innych substancji oraz innych substytutów tytoniu (w tym e-papierosów) itp.; c) przebywania w stanie nietrzeźwości oraz pod wpływem środków odurzających, a także ich stosowania; d) spożywania napojów i posiłków na salach wystawowych; e) dotykania eksponatów; f) przemieszczania i niszczenia elementów aranżacji i wyposażenia Muzeum; g) wchodzenia na dywany i siadania na meblach zabytkowych; h) wchodzenia do pomieszczeń nieprzeznaczonych do zwiedzania; i) wnoszenia broni palnej; j) wnoszenia niebezpiecznych i ostrych przedmiotów; k) prowadzenia rozmów telefonicznych z użyciem urządzeń mobilnych; l) hałasowania, biegania i ślizgania się po posadzkach i podłogach; m) fotografowania oraz filmowania elementów systemów bezpieczeństwa. 6. W przypadku naruszenia wyżej opisanych zakazów, a także ogólnie przyjętych norm zachowań w miejscach publicznych, pracownicy Muzeum są uprawnieni do podjęcia odpowiednich działań, w szczególności mają prawo zwrócić uwagę niewłaściwie zachowującym się osobom, upomnieć, a w przypadku niepodporządkowania się tym zasadom, wyprosić z Muzeum, a w razie odmowy wezwać przedstawicieli policji w celu podjęcia interwencji. 7. W sytuacji bezpośredniego zagrożenia zdrowia lub życia zwiedzających Muzeum zastrzega sobie prawo do przerwania zwiedzania Muzeum przez wszystkie osoby znajdujące się na wystawach stałych i czasowych. 8. Zezwala się fotografować i filmować wyłącznie bez użycia lampy błyskowej i statywu, jedynie do celów prywatnych i pamiątkowych: a) fotografowanie i filmowanie nie może zakłócać ruchu turystycznego i przeszkadzać innym zwiedzającym; b) materiał zdjęciowy oraz filmowy może być wykorzystany jedynie do celów niekomercyjnych; c) z uwagi na możliwość nieposiadania przez Muzeum praw do wykorzystywania wizerunków niektórych eksponatów do celów innych niż wystawiennicze, zastrzeżeń ze strony właścicieli wizerunków eksponatów, zagrożenie bezpieczeństwa innych osób, zbiorów, zasad ochrony konserwatorskiej lub możliwość naruszenia praw osób trzecich, fotografowanie może być całkowicie zabronione, o czym informują zwiedzających pracownicy Muzeum. 9. W trakcie zwiedzania, wernisaży, wykładów itp. mogą być wykonane fotografie oraz materiały wideo. Uczestnictwo w tych działaniach jest równoznaczne z wyrażeniem zgody na udostępnianie wizerunku w celach realizacji zadań statutowych Muzeum oraz na stronach WWW, portalach społecznościowych, publikacjach i materiałach promocyjnych. 10. W trakcie warsztatów, zajęć edukacyjnych, wykładów itp. mogą być wykonywane fotografie oraz materiały wideo. Uczestnictwo w tych działaniach wymaga pisemnej zgody uczestników lub ich prawnych opiekunów na udostępnienie wizerunku w celach realizacji zadań statutowych Muzeum. 11. Więcej informacji na temat przetwarzania danych osobowych znajduje się na stronie internetowej Muzeum, www.muzeumkresow.eu, w zakładce „RODO”. 12. Zgody Dyrektora wymaga prowadzenie następujących działań w przestrzeni Muzeum: a) fotografowanie i filmowanie we wnętrzach z użyciem lamp błyskowych, dodatkowego oświetlenia, statywów oraz innych akcesoriów niezbędnych do profesjonalnego fotografowania i filmowania; b) wykonywanie i wykorzystywanie filmów i fotografii przedstawiających eksponaty, wnętrza i architekturę Muzeum w celach innych niż niekomercyjny użytek osobisty; c) prowadzenie działalności artystycznej i gospodarczej (w tym akwizycja usług); d) organizowanie zgromadzeń, akcji reklamowych, protestacyjnych; e) prezentowanie transparentów, symboli i emblematów. IV. SYTUACJE NADZWYCZAJNE ZAGRAŻAJĄCE ŻYCIU, ZDROWIU LUB MIENIU MUZEUM 1. W przypadku zauważenia zagrożenia pożarowego zwiedzający są zobowiązani natychmiast powiadomić o tym opiekuna ekspozycji albo innego pracownika Muzeum lub użyć ręcznego ostrzegacza pożarowego (ROP). 2. W przypadku ogłoszenia alarmu pożarowego zwiedzający zobowiązani są do bezwzględnego podporządkowania się poleceniom osób kierujących akcją ewakuacyjną i natychmiastowego opuszczenia obiektu muzealnego wyznaczonymi drogami i wyjściami ewakuacyjnymi. V. REGULACJE KOŃCOWE 1. Zwiedzający zobowiązani są do wykonywania poleceń wydawanych przez przewodnika, opiekunów ekspozycji oraz innych pracowników Muzeum również w sprawach nie objętych niniejszym regulaminem. 2. Zakupienie biletu jest równoznaczne z akceptacją niniejszego regulaminu. Ewentualne skargi i wnioski należy kierować listownie na adres Muzeum: Muzeum Kresów w Lubaczowie, ul. Jana III Sobieskiego 4, 37-600 Lubaczów, telefonicznie: (16) 632-18-02 lub przesyłać na adres mailowy: [email protected]
Cerkiew pw. św. Dymitra w Starym Dzikowie jest jedną z najbardziej malowniczych świątyń greckokatolickich na ziemi lubaczowskiej.
Początki parafii obrządku wschodniego w Starym Dzikowie sięgają zapewne przełomu XV i XVI w. Osadnictwo ruskie było tu już wówczas na tyle silne, by umożliwić funkcjonowanie niezależnej cerkwi. Jedna z pierwszych wzmiankowana była w 1531 r., a kolejna powstała w 1724 r. Na jej miejscu, staraniem ówczesnego proboszcza ks. Bazylego Czerneckiego, aktywnego działacza społecznego i gospodarczego, wzniesiono w 1904 r. obecnie istniejącą murowaną świątynię. Projekt cerkwi wykonał architekt Teodor Mielniczuk, a prace przy jej budowie prowadził Władysław Łańcucki z Sieniawy. Siedemnastego września 1906 r. bp Konstanty Czechowicz, ówczesny ordynariusz diecezji greckokatolickiej w Przemyślu, dokonał aktu poświęcenia cerkwi.
Budowla do dzisiaj świadczy o wysokich aspiracjach dawnych, ukraińskich mieszkańców wsi. Utrzymana jest w stylu eklektycznym z silnymi akcentami neobizantyjskimi. Założona została na planie krzyża z wyniosłą kopulą na przecięciu ramion. Wieńczy ją widoczny z daleka cebulasty hełm. Charakterystyczną formę posiada również fasada i obydwie elewacje bocznych ramion. Na sposób bizantyjski są one półkoliście zakończone, ujęte smukłymi półkolumnami i wypełnione dużymi, trójdzielnymi oknami, rozjaśniającymi wnętrze.
Świątynia funkcjonowała przez kolejnych kilkadziesiąt lat, aż do końca II wojny światowej. W wyniku przymusowego wysiedlenia ludności ukraińskiej parafia starodzikowska przestała istnieć. Tragiczny moment dla opuszczonej cerkwi miał miejsce na początku lat 50. XX w. Wówczas to, z inspiracji władz komunistycznych, częściowo zniszczono jej wystrój. W późniejszym okresie użytkowano ją na magazyn miejscowej Gminnej Spółdzielni. Do dziś nie powróciła do kultu, nie nadano jej również żadnej innej funkcji, i z roku na rok niszczeje.
Współcześnie znakiem rozpoznawczym obiektu są ustawione w jego wnętrzu drewniane prycze, czyli elementy nominowanego do Osara filmu „Katyń” w reżyserii Andrzeja Wajdy, do którego zdjęcia w Starym Dzikowie realizowane były w 2007 r.
Przed II wojną światową jednak surowe wnętrze, posiadające skromny, klasycyzujący charakter, wyznaczone przez masywne filary podtrzymujące sklepienia, było tłem dla wysokiej klasy wystroju liturgicznego. W 1906 r. w przestrzeni między nawą a sanktuarium zainstalowana została przegroda ołtarzowa. Wypełniły ją przedstawienia malarskie oprawione w złocone ornamenty snycerskie. Po pięciu latach zostały wykonane kolejne ikony, które umieszczono w dwóch ołtarzach bocznych. W ten sposób dopełniony został zasadniczy wystój cerkwi. Zabrakło jedynie polichromii ściennej.
Twórcą przedstawień malarskich był Osyp Kuryłas (1870–1951), jeden z najwybitniejszych ukraińskich malarzy XIX i XX w., absolwent Lwowskiej Szkoły Przemysłowej oraz Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, uczeń takich mistrzów jak Florian Cynk, Jacek Malczewski czy Leon Wyczółkowski. Malował oleje i akwarele. Był twórcą wielu ikonostasów i obrazów o tematyce sakralnej na terenie całej dawnej Galicji. Tworzył portrety, w tym typów ludowych Polesia, Wołynia i Huculszczyzny, malował sceny z życia codziennego, alegorie, pejzaże, karykatury, ilustracje do czasopism, książek i tomików poezji, czytanek, bajek i opowiadań dla dzieci. Jego prace były kolportowane na licznych pocztówkach i drukach ulotnych.
Celem wystawy, na której zaprezentowanych zostanie 9 starodzikowskich ikon (wizerunki m.in. św. Dymitra, św. Włodzimierza i św. Olgi, św. Szczepana, Chrystusa Tronującego czy postacie Apostołów) jest przypomnienie mało znanego na ziemi lubaczowskiej artysty. Jego dorobek stoi dziś u podstaw współczesnej sztuki ukraińskiej, która – jak sam Osyp Kuryłas – w wielu aspektach funkcjonuje w bliskiej symbiozie z kulturą polską. Jest to dziedzictwo pogranicza polsko-ukraińskiego, wspólne dziedzictwo Ukraińców i Polaków.
Wernisaż wystawy został zaplanowany na niedzielę, 26 marca 2023 r., o godz. 16, w budynku muzealnym w Zespole Cerkiewnym w Radrużu. Wystawa będzie prezentowana do 31 sierpnia 2023 r.
Mecenat kulturalny nad wystawą objęli: Bank Spółdzielczy w Lubaczowie, Multiagencja Skarbiec Ubezpieczeń oraz Nadleśnictwo Oleszyce.Autorem identyfikacji wizualnej ekspozycji jest Tomasz Stelmaski z Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W trakcie wernisażu odbędzie się promocja albumu „Radruż. Cerkiew w przestrzeni pogranicza”, przygotowanego z okazji 10. rocznicy wpisu drewnianych cerkwi w polskim i ukraińskim regionie Karpat na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Autorami albumu, wydanego przez Muzeum Kresów w Lubaczowie i Wydawnictwo Libra PL, są Janusz Mazur (tekst) oraz Krystian Kłysewicz, Tomasz Michalski i Tomasz Mielnik (fotografie).