Muzeum Kresów w Lubaczowie

Chrzest z Cewkowa

W poniedziałek, 6 stycznia 2024 r., gdy w Kościele rzymskokatolickim obchodzona była uroczystość Trzech Króli w Cerkwi greckokatolickiej świętowano tzw. Jordan, czyli pamiątkę Chrztu Chrystusa. Objawienie Pańskie, dokonane zarówno w momencie pokłonu Mędrców, jak i w chronologicznie późniejszym akcie chrztu, zasadniczo kończy Okres Świat Bożego Narodzenia w obydwu obrządkach, które od dwóch lat łączy kalendarz gregoriański.

Scena Chrztu Pańskiego w ikonografii wschodniego chrześcijaństwa posiada ustaloną formę. Ukształtowała się ona we wczesnym chrześcijaństwie, a na przełomie XVI i XVII w. stała się też elementem rzędu ikon świątecznych w architektonicznych przegrodach ołtarzowych, czyli ikonostasach. Wypełniały one wnętrza wielu cerkwi na ziemiach ruskich dawnej Rzeczypospolitej.

Niewielkich formatów ikony Chrztu Pańskiego popularne były też w przegrodach ikonostasowych występujących w cerkwiach lubaczowskich. Przykładem jest przedstawienie z ikonostasu znajdującego się niegdyś w cerkwi pw. św. Dymitra w Cewkowie, w gminie Stary Dzików. Obecnie część tej przegrody, wykonanej na przełomie XVII i XVIII w., można podziwiać w Muzeum Kresów w Lubaczowie.

Ikona Chrztu Pańskiego wykonana jest w technice temperowej i olejnej na desce. Główną postacią przedstawienia jest Chrystus stojący w wodach Jordanu ze skrzyżowanymi na piersiach rękami. Święty Jan Chrzciciel, ukazany po lewej stronie, unosi nad Zbawicielem dłoń, z której spływają stróżki wody. Po prawej stronie Chrystusa stoją dwaj Aniołowie w geście adoracji, co symbolizują welony okrywające ich dłonie.

Postać Chrystusa jest na ikonie cewkowskiej dodatkowo opisana literą „X” (Chi), czyli greckim inicjałem Chrystusa („Christos”) – Mesjasza namaszczonego Duchem Świętym. Jego wyobrażenie w postaci gołębicy unoszącej się na obłokach, ukazane jest w górnej części przedstawienia. Ten element wzmacnia przekaz ewangeliczny o mesjańskiej roli Chrystusa, który przez swe zmartwychwstanie ostatecznie pokona śmierć. W środku zimy jest tu już czytelne nawiązanie do wiosennych świąt wielkanocnych.

Janusz Mazur

ZAPRASZAMY DO ODWIEDZIN

ul. Jana III Sobieskiego 4
37-600 Lubaczów

ul. Jana III Sobieskiego 4
37-600 Lubaczów

Radruż 13
37-620 Horyniec-Zdrój

Nowe Brusno 103
37-620 Horyniec-Zdrój

Skip to content