Muzeum Kresów w Lubaczowie

Kajetan Wawrzyniec Kielisiński powrócił do Oleszyc

Pokłosiem wystawy „Kresowy ETNOstrój. Tradycje pogranicza polsko-ukraińskiego” zorganizowanej w Zespole Cerkiewnym w Radrużu (wrzesień 2022 r. – marzec 2023 r.) była ekspozycja udostępniona na zaproszenie pani dyrektor Ireny Janiszkiewicz w Miejsko-Gminnej Bibliotece Publicznej w Oleszycach. Nadano jej tytuł: „Kresowy ETNOstrój. Kielisiński w Oleszycach” (maj–lipiec 2023 r.), który, nawiązując do poprzedniej wystawy, kierował główną uwagę na niezwykle ważną postać dla kultury ziemi lubaczowskiej. Jest nią Kajetan Wawrzyniec Kielisiński (1808–1849), grafik, rysownik, bibliotekarz, żołnierz i gorący patriota. Misją swego życia z pełną świadomością uczynił dokumentowanie rodzimych pamiątek przeszłości. Dużo wysiłku artysta włożył przede wszystkim w utrwalanie unikalnego piękna ubiorów noszonych przez ludność wiejską i małomiasteczkową. Sylwetkę Kilisińskiego oraz jego twórczość przybliżył w trakcie wernisażu Janusz Mazur, kurator wystawy.

Urodzony na Kielecczyźnie, wykształcony Warszawie, tworzył w Krakowie, Medyce pod Przemyślem, następnie w Oleszycach, by osiąść przy końcu krótkiego życia w Kórniku w Wielkopolsce. W Oleszycach Kielisiński przebywał od wiosny 1839 do jesieni 1840 r., goszcząc w miejscowym dworze Tytusa i Celestyny Działyńskich. W ciągu niespełna półtorej roku wykonał rysunki i grafiki typów ludowych w noszonych ówcześnie strojach oraz kilka widoków miejscowych cerkwi i oleszyckiego dworu. Do naszych czasów zachowało się ponad czterdzieści prac artysty, z których 35 ukazuje chłopów i mieszczan z okolic Oleszyc i Lubaczowa. Są to najstarsze, najliczniejsze i najwierniejsze przedstawienia mieszkańców ziemi lubaczowskiej. Ich wartość kulturowa jest więc bezcenna i godna szerszej popularyzacji.

Zadanie to spełnia wystawa w bibliotece oleszyckiej, mieszczącej się w salach miejscowego, XVIII-wiecznego ratusza. Miejsce to z pewnością było znane Kielisińskiemu, który wielokrotnie przebywał na oleszyckim rynku utrwalając postacie mieszczan, czy położnej w sąsiedztwie cerkwi parafialnej. Rysunki artysty, które w oryginale posiadają miniaturowe rozmiary zostały pokazane na wystawie w formie wielkoformatowych reprodukcji na planszach i w postaci wybranych sylwetek w niemal naturalnych wielkościach. Umożliwiła to doskonała precyzja wykonania przedstawień. Powiększenia pozwalają wydobyć wszystkie walory rysunków.

Obecnie oryginalne prace artysty z okresu oleszyckiego przechowywane są we Lwowie oraz w Krakowie i Kórniku. Ich reprodukcje zostały użyczone Muzeum Kresów w Lubaczowie przez Muzeum Etnograficzne w Toruniu. Dyrektor tej instytucji, zmarły niedawno znakomity etnograf i historyk sztuki dr. Aleksander Błachowski dokonał inwentaryzacji zachowanej twórczości Kielisińskiego, przywracając jego dorobek badaczom polskimi i ukraińskim. Prace artysty, liczone na około 1000 rysunków i grafik, ukazują bowiem stroje ludowe na szerokim terenie dawnej I Rzeczypospolitej, rozciągniętym od Wielkopolski, przez Małopolskę, Ruś Czerwoną aż po Podole i Pokucie. W znacznym stopniu posiadają więc walor wielokulturowy, utożsamiany obecnie z kulturą kresową.

Oleszycka ekspozycja zbiegła się w czasie z przypadającą na początek sierpnia br. okrągłą, 215. rocznicą urodzin Kajetana Wawrzyńca Kielisińskiego. Artysta ten z pewnością zasługuje na naszą pamięć.

Opracowanie: Janusz Mazur

Nagranie wideo z wernisażu wystawy w obiektywie TV Lubaczów >>>

Fot. Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Oleszycach

ZAPRASZAMY DO ODWIEDZIN

ul. Jana III Sobieskiego 4
37-600 Lubaczów

ul. Jana III Sobieskiego 4
37-600 Lubaczów

Radruż 13
37-620 Horyniec-Zdrój

Nowe Brusno 103
37-620 Horyniec-Zdrój

Skip to content