Między Sanem a Tanwią 1915. Zapraszamy na wykład Prof. Andrzeja Olejki

Muzeum Kresów w Lubaczowie oraz Miejska Biblioteka Publiczna w Cieszanowie zapraszają serdecznie na wykład prof. hab. Andrzeja Olejki pt. „Między Sanem a Tanwią 1915”, który zostanie poświęcony nieznanym dotąd kulisom wydarzeń z czasów I wojny światowej na ziemi lubaczowskiej. Wykład odbędzie się w piątek, 24 listopada br., o godz. 17 w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Cieszanowie oraz w sobotę, 25 listopada br., o godz. 17 w siedzibie głównej Muzeum Kresów w Lubaczowie.

O wykładzie:

Przełamanie Gorlickie z maja 1915 r. spowodowało odwrót carskiej armii w kierunku wschodnim. Zapora rzeczna na Wisłoku okazała się niewystarczająca do zatrzymania połączonych sił niemiecko-austro-węgierskich, zaś dla rosyjskiego Naczelnego Dowództwa (Stawka) główną linią obrony miał stać się San. Walki pod Jarosławiem i Radymnem zakończone odwrotem wojsk rosyjskich spowodowały ich kolejną fazę odwrotu, choć rozkazy Stawki mówiły „ani kroku wstecz”. Walki nad Lubaczówką i na terenie dzisiejszego powiatu lubaczowskiego nabrały szczególnego tempa w dniach od połowy maja do końca czerwca 1915., kiedy to atakujące siły Grupy Armii gen. Augusta von Mackensena musiały zdobywać wieś po wsi kierując się na Rawę Ruską i Gródek Jagielloński.

Do 16 VI 1915 r. rejon Lubaczowa i koryta Tanwi – okoliczne wsie i lasy – był terenem zaciętych walk m.in. rosyjskiego III Korpusu Kaukaskiego oraz jednostek armii niemieckiej, a następnie linia frontu ruszyła powoli w stronę Lwowa. Warto zauważyć, że walk na odcinku Gorlice-Wisłoka trwały tydzień zaś walki na odcinku San-Tanew i na kierunku lwowskim trwały ponad miesiąc.

Dotychczasowy stan wiedzy na temat walk na opisywanym terenie jest mniej niż skromny, a bazą są źródła niemieckojęzyczne. Nikt nie przeanalizował działań wojennych korzystając ze źródeł rosyjskich, a co najważniejsze, opisywano je bardzo pobieżnie. Rosyjskie źródła archiwalne pokazują skalę walk oraz desperacką próbę zatrzymania pochodu na wschód oddziałów niemiecko-austro-węgierskich oraz, po raz pierwszy, precyzują walki o poszczególne wioski, miasteczka, a nawet wzniesienia terenowe wraz z ukazaniem ich na mapach z epoki.

O autorze:

Andrzej Artur Olejko (ur. 6 kwietnia 1963 r. w Brzozowie) – polski historyk, doktor habilitowany prof. PWSTE w Jarosławiu, specjalizujący się w historii wojskowości i problematyce lotniczej, wykładowca w Państwowej Wyższej Szkole Techniczno-Ekonomicznej w Jarosławiu. W latach 1982–1987 studiował na kierunku historycznym w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Rzeszowie. W 1996 r. na podstawie rozprawy Lotnictwo morskie II Rzeczypospolitej 1919–1939 uzyskał tytuł doktora nauk humanistycznych na Wydziale Humanistycznym Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie. Od 2002 r. rozpoczął pracę w Instytucie Historii Uniwersytetu Rzeszowskiego. W 2005 r. został samodzielnym pracownikiem naukowym po obronie w ramach colocvium habilitacyjnego opracowania Działania lotnicze w pasie karpackim w latach 1914–1947 uzyskując tytuł doktora habilitowanego zaś w rok później otrzymał tytuł prof. Uniwersytetu Rzeszowskiego. Na falach Radio „Bieszczady” przez okres 10 lat do 2008 r. zajmował się propagowaniem historii wojskowości zaś od 2009 r. prowadzi wraz z red. Jerzym Pasierbem na falach „Polskiego Radia Rzeszów” cykliczny program „Bitwy, Kampanie, Militaria”. Jest twórcą cyklu programowego „Zakamarki Przeszłości” ukazującego się cyklicznie od 2007 r. w TVP Rzeszów oraz autorem, współautorem, redaktorem i współredaktorem wielu pozycji książkowych oraz artykułów. Od 2018 r. kieruje Radą Naukową Muzeum 303 im. ppłk. pil. Jana Zumbacha w Napoleonie. W 2020 r. prowadził narrację historyczną z okazji 100 rocznicy powrotu Polski nad Bałtyk oraz w 100 rocznicę Święta Kawalerii Polskiej. Od 2022 r. członek Rady Muzeum przy Muzeum Kresów w Lubaczowie. 

W materiałach graficznych, promujących wykład, wykorzystano fotografię z 1915 r. ukazującą zniszczenia centrum Lubaczowa, pochodzącą ze zbiorów Muzeum Kresów w Lubaczowie.

•