Muzeum Kresów w Lubaczowie

Nie tylko peryferia. O historii powiatu lubaczowskiego na przestrzeni dziejów

W piątek, 10 listopada 2023 r., w Miejskim Domu Kultury w Lubaczowie odbyła się konferencja pt. „W centrum i na peryferiach. W 100-lecie ponownego utworzenia powiatu lubaczowskiego (1923 – 2023)”. Wydarzenie to było ostatnim z cyklu działań, obok rozgrywki miejskiej gry terenowej „Gdzie jest radny?”, pokazu mody w stylu retro, koncertu i potańcówki w tym lat 20. i 30. XX w. oraz lekcji żywej historii, które zrealizowaliśmy w tym roku, by wspólnie świętować tę ważną dla ziemi lubaczowskiej rocznicę.

Uczestnicy konferencji mogli wysłuchać wystąpień aż dziewięciu prelegentów, z których każdy przybliżył dany okres z dziejów powiatu. Dariusz Sałek, adiunkt w Dziale Historycznym Muzeum Kresów w Lubaczowie, przedstawił zarys zmian granic administracyjnych powiatu lubaczowskiego, rozpoczynając swoje wystąpienie od czasów późnego średniowiecza, kiedy Lubaczów stał się ośrodkiem dominującym w stosunku do sąsiednich osad i wsi, co ostatecznie doprowadziło do utworzenia oddzielnego powiatu lubaczowskiego w XIV w. Prof. Henryk Gmiterek z Instytutu Historii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie w swoim wystąpieniu skupił się na okresie I Rzeczypospolitej. Omówił m.in. sytuację ekonomiczną, a także działalność oraz zakres obowiązków i przywilejów starosty.

Instytut Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, partnera konferencji, reprezentował prof. Janusz Mierzwa, który w referacie pt. „Od Franciszka Józefa do Śmigłego-Rydza. Ziemia lubaczowska na tle przemian społeczno-politycznych na ziemiach polskich w XIX–XX w.” odniósł się do tak istotnych kwestii, jak choćby okoliczności utraty stołeczności Lubaczowa na rzecz Cieszanowa w 1867 r. Z kolei Tomasz Róg, historyk regionalista z Cieszanowa, mówił na temat przyczyn powrotu władz powiatowych do Lubaczowa w 1923 r. i o dalszym funkcjonowaniu powiatu do czasu wybuchu II wojny światowej.

O tym, że wcale nie było pewnym, iż Lubaczów wraz z okolicznymi miejscowościami znajdzie się w powojennej Polsce, opowiadał prof. Jan Pisuliński z Instytutu Historii Uniwersytetu Rzeszowskiego. Wskazał on na postać lorda Nathaniela Curzona, który w polskiej historiografii budzi raczej złe skojarzenia ze względu na tzw. linię Curzona, na której po II wojnie światowej oparła się granica wschodnia naszego państwa. Niemniej w przypadku Lubaczowa miało to znaczenie kluczowe, gdyż dzięki temu znalazł się on w granicach Polski, a nie Związku Radzieckiego.

Lata 1941–1975, czyli okres od wejścia całości ziem powiatu lubaczowskiego do strefy okupacyjnej III Rzeszy po reformę administracyjną, która znosiła powiaty w Polsce, omówił Łukasz Podolak, pracownik Archiwum Państwowego w Przemyślu. Natomiast przyczyny zmian, które ponownie wprowadziły struktury powiatowe do administracji naszego kraju, zreferował Waldemar Rataj z Centrum im. Mirosława Dzielskiego.

Ostatnimi mówcami byli: Józef Michalik, starosta lubaczowski w latach 1999–2018 oraz obecny starosta Zenon Swatek. Obaj poruszali kwestie związane z sytuacją powiatu lubaczowskiego na przestrzeni ostatnich 25 lat. Oprócz tego wskazywali oni również na trudności i wyzwania, które stały przed ówczesnymi i obecnymi władzami powiatu, które zostały przezwyciężone.

Po zakończeniu części merytorycznej wszyscy zebrani udali się pod pomnik gen. Stanisława Dąbka, by złożyć kwiaty w hołdzie zasłużonemu obrońcy Lubaczowa.

Jest nam niezmiernie miło, że w konferencji wzięło udział tak liczne grono osób. Serdecznie dziękujemy wszystkim prelegentom i słuchaczom, w szczególności przedstawicielom władz samorządowych i służb mundurowych, leśnikom, dyrektorom szkół, przedstawicielom instytucji kultury, bibliotek i innych jednostek organizacyjnych miasta Lubaczowa oraz Powiatu Lubaczowskiego, a także uczniom Zespołu Szkół im. gen. Józefa Kustronia w Lubaczowie i Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Kościuszki w Lubaczowie.

Wydarzenie było częścią inicjatywy „Dziedzictwo i Rozwój – Stała Konferencja Muzeów i Samorządu Terytorialnego”, której przewodzi Związek Powiatów Polskich. W trakcie konferencji starostowie lubaczowscy zostali uhonorowani specjalnie przygotowaną statuetką, którą wręczyli Adam Krzysztoń, starosta łańcucki, wiceprezes zarządu Związku Powiatów Polskich oraz Rudolf Borusiewicz, dyrektor biura Związku Powiatów Polskich.

Konferencja odbyła się w ramach projektu pn. „W centrum i na peryferiach lokalnego świata. W 100-lecie ponownego utworzenia Powiatu Lubaczowskiego (1923–2023)” dofinansowanego przez Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”, a także dzięki wsparciu Powiatu Lubaczowskiego.

Fot. Tomasz Michalski

ZAPRASZAMY DO ODWIEDZIN

ul. Jana III Sobieskiego 4
37-600 Lubaczów

ul. Jana III Sobieskiego 4
37-600 Lubaczów

Radruż 13
37-620 Horyniec-Zdrój

Nowe Brusno 103
37-620 Horyniec-Zdrój

Skip to content