Muzeum Kresów w Lubaczowie

O dziedzictwie sakralnym dawnej Rzeczypospolitej z perspektywy Lubaczowa i Lwowa

W niedzielne popołudnie, 15 stycznia 2023 r., dobiegła końca jedna z najważniejszych wystaw ostatnich lat, przygotowana przez Muzeum Kresów w Lubaczowie, poświęcona kościołowi św. Marii Magdaleny we Lwowie i jego dziedzictwu. Finisażowi wystawy towarzyszyło seminarium pt. „Dziedzictwo sakralne dawnej Rzeczypospolitej, a dialog polsko-ukraiński”, w którym wzięli udział znawcy dziejów archidiecezji lwowskiej obrządku łacińskiego.

Wydarzenie rozpoczęło się od oprowadzania kuratorskiego po ekspozycji, które poprowadził Janusz Mazur, kustosz w Dziale Etnografii i Budownictwa Drewnianego Muzeum Kresów i współautor wystawy. Ekspozycja powstała dzięki wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a jej główną ideą była prezentacja ocalonego na terenie powiatu lubaczowskiego dziedzictwa sztuki i kultury jednej z najbardziej znanych świątyń lwowskich. W trakcie oprowadzania odbyła się prezentacja publikacji towarzyszącej ekspozycji, wydanej wspólnie przez Muzeum Kresów w Lubaczowie i Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą „Polonika”.

Po zakończeniu zwiedzania licznie zgromadzeni goście przeszli z Galerii Oficyna do siedziby głównej Muzeum, w której odbyło się seminarium naukowe. Piotr Zubowski, dyrektor Muzeum, przywitał gości i przedstawił prelegentów, a w krótkim wystąpieniu nawiązał do dziedzictwa sakralnego w przestrzeni lubaczowskiego muzeum, wskazując na obiekty związane ze społecznością żydowską, Kościołem katolickim obrządku rzymskiego i greckiego, prawosławiem oraz islamem, a także zorganizowane w przeszłości wystawy prezentujące problematykę archidiecezji lwowskiej. Podkreślił rolę muzeum nie tylko w zabezpieczaniu i udostępnianiu swojej kolekcji, ale w sposób szczególny w dyplomacji kulturalnej, zwłaszcza w relacjach polsko-ukraińskich.

Uczestników seminarium swoją obecnością zaszczyciła Dorota Janiszewska-Jakubiak, dyrektor Instytutu Polonika. Odniosła się do misji Instytutu, którą jest ratowanie spuścizny historycznej i kulturowej dawnej Rzeczpospolitej na całym świecie, i która ma szczególny wymiar w trakcie trwającej obecnie wojny Rosji z Ukrainą. Przypomniała, jak wiele wysokiej klasy obiektów zabytkowych, muzea, biblioteki, cmentarze czy pomniki pozostało poza granicami Polski po II wojnie światowej, zwłaszcza w Ukrainie.

W części wstępnej seminarium głos zabrał także Mateusz Werner, kierownik Oddziału Dziedzictwa i Projektów Kulturalnych w Departamencie Kultury i Ochrony Dziedzictwa Narodowego w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Podkarpackiego, który odczytał list Marszałka Województwa Podkarpackiego Władysława Ortyla, skierowany do organizatorów i uczestników wydarzenia. Dziękując za zorganizowanie wystawy, przypomniał, jak ważną rolę w historii Polski odgrywają Kresy dawnej Rzeczypospolitej, i jak ważne powinny być dla współczesnego pokolenia. Nadmienił również o zaangażowaniu Województwa w popularyzacji dorobku Kresów. Wyraził swoje uznanie dla działalności Muzeum Kresów w Lubaczowie w tej dziedzinie.

Ks. prof. dr hab. Józef Wołczański z Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie to postać niezwykle zasłużona dla badań nad historią i dziedzictwem archidiecezji lwowskiej, dawny współpracownik kardynała Mariana Jaworskiego. W swoim wystąpieniu pt. „Ewakuacja dóbr kultury archidiecezji lwowskiej obrządku łacińskiego pod koniec II wojny światowej i jej konsekwencje” rzeczowo przekazał historię ekspatriacji duchowieństwa i wiernych z terenów archidiecezji do powojennej Polski. Skupił się na ewakuacji obrazów, rzeźb, szat liturgicznych oraz innych przedmiotów kultu religijnego z kościołów i klasztorów. Opisał tragedię wielu duchownych, którym, pod groźbą więzienia i zsyłki, odmówiono prawa do pozostania na swojej ziemi. Przypomniał postać arcypasterza wygnańca, metropolitę lwowskiego Eugeniusza Baziaka i jego przyjazd do Krakowa i Lubaczowa. Krótką odniósł się do historii ekspatriacji bliskiego mieszkańcom Lubaczowa obrazu Matki Bożej Łaskawej Lwowskiej.

Dr Piotr Olechowski z Instytutu Strat Wojennych im. Jana Karskiego w Warszawie wystąpił z referatem pt. „Wspólnoty parafialne archidiecezji lwowskiej po II wojnie światowej: funkcjonowanie w nowej rzeczywistości”. Przypomniał w nim realia w jakich znajdowała się archidiecezja lwowska przed II wojną światową i po 1946 r., porównał jej granice, liczbę księży, wiernych, kościołów, a także sakralnego wyposażenia. Opisał historię zamykanych kościołów i zamienianych na magazyny, sklepy i fabryki. Szczegółowo omówił powojenną historię parafii św. Marii Magdaleny, zwracając uwagę na jej obecną sytuację, katedry oraz kościoła św. Antoniego. Wskazał także inne dawne kościoły rzymskokatolickie, w kontekście których, z władzami ukraińskimi, od wielu lat toczą się rozmowy w zakresie ich zwrotu.

Zwieńczeniem całego dnia był koncert zespołu „Sekunda” w przestrzeni wystawy „Skarby kresowej świątyni…”. Dorota Błaszczyńska-Mogilska i Wiola Jakubiec, laureatki wielu konkursów muzyki folkowej i alternatywnej w Polsce, zaprezentowały repertuar z pogranicza jazzu, folku, elektroniki i klasyki.

Organizatorami seminarium oraz wydarzeń towarzyszących byli Muzeum Kresów w Lubaczowie, Regionalny Ośrodek Debaty Międzynarodowej w Rzeszowie oraz Gmina Lubaczów. Wydarzenie odbyło się dzięki wsparciu Miejskiego Domu Kultury im. Sas-Bandrowskiego w Lubaczowie.

Fot. Tomasz Michalski / Muzeum Kresów w Lubaczowie

ZAPRASZAMY DO ODWIEDZIN

ul. Jana III Sobieskiego 4
37-600 Lubaczów

ul. Jana III Sobieskiego 4
37-600 Lubaczów

Radruż 13
37-620 Horyniec-Zdrój

Nowe Brusno 103
37-620 Horyniec-Zdrój

Skip to content