Muzeum Kresów w Lubaczowie

O wystawie „Skarby kresowej świątyni” w rodzinnej parafii ks. Józefa Kłosa

W kalendarzu wydarzeń kulturalnych towarzyszących wystawie „Skarby kresowej świątyni. Dziedzictwo kościoła pw. św. Marii Magdaleny we Lwowie na ziemi lubaczowskiej” nie mogło zabraknąć Cieszanowa.

To właśnie tutaj w 2 połowie lat 40. XX w. trafiło wyposażenie z kościoła pw. św. Marii Magdaleny we Lwowie, które zostało ewakuowane w trakcie ekspatriacji Archidiecezji Lwowskiej na teren powojennej Polski. Dokonał tego ks. Józef Kłos, ostatni proboszcz parafii lwowskiej i pierwszy powojenny proboszcz parafii cieszanowskiej. Przewiezione przedmioty, głównie zabytkowe elementy wyposażenia liturgicznego, ale także liczne dokumenty i archiwalia zostały po raz pierwszy w tak szerokiej formie pokazane na wspomnianej wystawie w Muzeum Kresów w Lubaczowie. Było to możliwe dzięki ścisłej współpracy z parafią pw. św. Wojciecha w Cieszanowie.

Spotkanie poświęcone wystawie miało miejsce wieczorem 13 stycznia 2023 r. w Centrum Edukacji Ekologicznej (dawnym kinie) w Cieszanowie. Współorganizatorami wydarzenia byli: Muzeum Kresów w Lubaczowie, Parafia Rzymskokatolicka pw. św. Wojciecha w Cieszanowie, Centrum Kultury i Sportu w Cieszanowie oraz Miejska Biblioteka Publiczna w Cieszanowie. Wzięli w nim udział organizatorzy wystawy: ks. dr Stanisław Solilak proboszcz parafii pw. św. Wojciecha w Cieszanowie, Piotr Zubowski dyrektor Muzeum Kresów w Lubaczowie, któremu towarzyszyli pracownicy tej instytucji: Dariusz Sałek i Janusz Mazur, a także Tomasz Róg, znany cieszanowski historyk, współautor tekstów na muzealną ekspozycję.

W pierwszej części spotkania zgromadzeni w sali mieszkańcy Cieszanowa mieli okazję zapoznać się z filmem towarzyszącym wystawie. Obraz zrealizowany w Lubaczowie, Cieszanowie, Zamościu i we Lwowie jest dziełem znanego horynieckiego fotografa i filmowca Krystiana Krysiewicza. Ponad dwudziestominutowy film opowiada o losach translokacji wyposażenia lwowskiego kościoła na kanwie dziejów samej świątyni i powojennej ekspatriacji Archidiecezji Lwowskiej. W produkcji nie zabrakło aktualnych wątków związanych ze sporem o kościół, który od co najmniej trzech dekad trwa między parafią św. Marii Magdaleny, a funkcjonującym w kościele Domem Muzyki Organowej i Kameralnej. Do kwestii tej odniósł się w filmie ks. abp Mieczysław Mokrzycki metropolita lwowski i o. Dawid Omieciński proboszcz parafii, jak na razie bezskutecznie starający się o zwrot świątyni. Realizatorom obrazu, mimo podejmowanych prób nie uzyskano zgody na zaprezentowanie opinii na ten temat przez dyrekcję sali organowej.

Do tych ostatnich zagadnień odniósł się podczas dyskusji po zakończeniu projekcji dyrektor Piotr Zubowski. Wspomniał, iż zdjęcia do filmu realizowano podczas dwukrotnych wizyt we Lwowie w lipcu 2022 r., w okresie zagrożenia spowodowanego trwającą inwazją rosyjską na Ukrainę. Dopiero za drugim razem, gdy w kościele odprawiane były niedzielne msze św., udało się wykonać zdjęcia filmowe wewnątrz świątyni i nagrać wypowiedzi polsko- i ukraińskojęzycznych parafian.

Realizacja filmu była ważnym elementem prac przy samej wystawie. W ich trakcie wykonano kwerendę w zbiorach parafii cieszanowskiej i parafiach dekanatu cieszanowskiego. W jej trakcie wytypowano na ekspozycję najciekawsze zabytki, szczególnie z zakresu tkanin i złotnictwa liturgicznego. Uzupełniły one muzealną kolekcję związaną z lwowskim kościołem. Została ona pozyskana w latach 2006–2011 za staraniem ówczesnego dyrektora Muzeum Stanisława Piotra Makary. W zbiorze tym znalazły się m.in. drewniane skrzynie z lat 40. XX w., które służyły do ewakuacji wyposażenia kościoła pw. św. Marii Magdaleny, a także ciekawy zespół fotografii i archiwaliów parafialnych. Zabytki te omówili w czasie cieszanowskiego spotkania Dariusz Sałek i Janusz Mazur. Ciekawostką jest fakt, że w takcie aranżacji wystawy udało się powiązać jedną z zachowanych, oryginalnych skrzyń z fotografią, na której jest ona ukazana wewnątrz wagonu kolejowego. Przed nim widoczni są dwaj chłopcy, zapewne uczestnicy ewakuacji do powojennej Polski w czerwcu 1946 r.

Ważną część spotkania poświęcono sylwetce ks. Józefa Kłosa, który pochodził z Folwarków pod Cieszanowem. Do chwili obecnej osoba tego zasłużonego kapłana pamiętana jest przez cieszanowian. Podkreślili to w swym wystąpieniach ks. dr Stanisław Solilak i Tomasz Róg. Wśród uczestników spotkania byli też mieszkający w Cieszanowie przedstawiciele rodziny ks. Kłosa, którzy podzielili się wspomnieniami o tej niezwykłej postaci oraz ujawnili ciekawe szczegóły dotyczące losów ewakuowanych przez niego obiektów z lwowskiego kościoła. Są one nadal ważną częścią dziedzictwa parafii cieszanowskiej. Planuje się ich wyeksponowanie w wyremontowanej starej plebanii, gdzie urządzona zostanie ekspozycja m. in. kolekcji ornatów.

W konkluzji spotkania zgodzono się, że lubaczowska wystawa jest w tym zakresie dobrym wstępem dla dalszej inwentaryzacji, właściwego wyeksponowania i promocji zgromadzonych na terenie parafii cieszanowskiej i w Muzeum Kresów w Lubaczowie skarbów z kościoła pw. św. Marii Magdaleny we Lwowie.

Służy temu zaprezentowana po raz pierwszy właśnie na cieszanowskim spotkaniu książka wydana przez Muzeum Kresów w Lubaczowie i Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą „Polonika”. Jest to obszerny katalog wystawy prezentujący najcenniejsze zabytki i rozwijający główne wątki ukazane na lubaczowskiej ekspozycji.

Fot. Jan Jabłoński

ZAPRASZAMY DO ODWIEDZIN

ul. Jana III Sobieskiego 4
37-600 Lubaczów

ul. Jana III Sobieskiego 4
37-600 Lubaczów

Radruż 13
37-620 Horyniec-Zdrój

Nowe Brusno 103
37-620 Horyniec-Zdrój

Skip to content