Muzeum Kresów w Lubaczowie

Poetycko o Wołyniu

W poniedziałkowe popołudnie, 31 lipca 2023 r., Muzeum Kresów w Lubaczowie gościło prof. Lecha W. Szajdaka, syna Stefana Szajdaka, jednego z założycieli Grupy Poetyckiej „Wołyń”. Członkom tej grupy został poświęcony wykład pana profesora, któremu przysłuchiwali się uczestnicy Festiwalu Dziedzictwa Kresów. Spotkanie odbyło się w przestrzeni wystawy „Grafika lwowska. Miasto – ludzie – wydarzenia. Pamięci Janusza Wasylkowskiego (1933–2020)”.

Spotkanie otworzył Piotr Zubowski, dyrektor Muzeum, a wśród gości znaleźli się m.in. Wiesław Kapel, wójt Gminy Lubaczów, Waldemar Rataj, dyrektor Muzeum Polaków Ratujących Żydów w czasie II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej, prezes Fundacji Kolegium Wigierskie oraz Tomasz Kuba Kozłowski z Domu Spotkań z Historią. Nie zabrakło członków lubaczowskiego oddziału Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich.

W trakcie wykładu prof. Szajdak nawiązał do toczącej się obecnie wojny na terenie Ukrainy, wskazując, że problematyka wołyńskiej Grupy Poetyckiej może stać się jednym z elementów porozumienia między Polakami i Ukraińcami.

Grupa Poetycka „Wołyń” powstała w latach 30. XX w. w Równem na Wołyniu. Zawiązali ją młodzi poeci, którzy szukali możliwości zaistnienia na literackiej mapie Polski. Pierwszym dokumentem mówiącym o założeniu tej grupy był list napisany w 1936 r. przez założyciela grupy, Czesława Janczarskiego do głównego redaktora czasopisma literackiego „Okolica Poetów”, Stanisława Czernika. Podobne informacje ukazały się w czasopismach literackich „Kamena” oraz „Wołyń”. Współzałożycielami grupy byli Wacław Iwaniuk, Stefan Szajdak i Zygmunt Jan Rumel. W późniejszym okresie do grupy dołączyli: Jan Śpiewak, Józef Łobodowski, Władysław Milczarek, Zuzanna Ginczanka, Stefan Bardczak, Bazyli Podmajstrowicz i Zofia Wierzbicka. Członkowie grupy mieszkali w Równem, Łucku, Kiwercach oraz Krzemieńcu.

Opiekę merytoryczną nad Grupą Poetycką „Wołyń” sprawowało dwóch uznanych poetów Stanisław Czernik i Józef Czechowicz. Głównym mottem poetów było „wnieść do poezji melancholijne melodje dumek, geometrję haftu wołyńskiego, bunt twarzy i myśli miejscowego ludu”. Grupa od początku miała możliwość publikowania w „Życiu Katolickim”, „Okolicy Poetów” oraz tomikach poezji w ramach Biblioteki Literackiej „Wołyń”. Każdy z nich pisał również na własną rękę do  wielu innych czasopism, między innymi do tygodnika „Wołyń”, „Echa szkolne” czy  „Zwierciadła”. Pierwszymi tomikami wierszy były „Pełnia czerwca” Wacława Iwaniuka oraz „Błękitna chustka” Czesława Janczarskiego. Do II wojny światowej opublikowano 16 tomików wierszy. Wspólnym mianownikiem dla dokonań twórców awangardowej Grupy Poetyckiej „Wołyń” była kresowa przestrzeń, poetyckie doświadczenie odczuwane i przekazywane za pomocą odmiennych środków artystycznego wyrazu. Nie angażując się politycznie poeci w sposób niezwykle specyficzny wydobywali elementy kresowego Wołynia, z którego wszyscy pochodzili i który zamieszkiwali.

Pan profesor przedstawił sylwetki wszystkich poetów, którzy tworzyli Grupę, szczególną uwagę zwrócił na tych członków, którzy zginęli w tragicznych okolicznościach II wojny światowej, Zygmuntowi Janowi Rumlowi oraz Zuzannie Ginczance (w trakcie spotkania został wyświetlony film ze zbiorów prof. Szajdaka), a także swojemu ojcu, Stefanowi Szajdakowi, którego pamięci poświęcił monumentalną publikację „Grupa poetycka WOŁYŃ – geneza, przedstawiciele, wiersze”, która w 2023 r. ukazała się nakładem Muzeum Niepodległości w Warszawie.

Spotkanie podsumował Waldemar Rataj, dziękując za wykład, który wpisał się w tradycję ratowania i upamiętniania dziedzictwa Kresów dawnej Rzeczypospolitej.

Barbara Łuczkowska

ZAPRASZAMY DO ODWIEDZIN

ul. Jana III Sobieskiego 4
37-600 Lubaczów

ul. Jana III Sobieskiego 4
37-600 Lubaczów

Radruż 13
37-620 Horyniec-Zdrój

Nowe Brusno 103
37-620 Horyniec-Zdrój

Skip to content