Renowacja dwóch jaworowskich skrzyń wiannych z kolekcji Muzeum Kresów w Lubaczowie

Renowacja dwóch jaworowskich skrzyń wiannych z kolekcji Muzeum Kresów w Lubaczowie

Renowacja dwóch jaworowskich skrzyń wiannych, starszej, z przełomu XIX i XX w., oraz młodszej, z lat 20. lub 30. XX w., została zrealizowana w 2024 r. ramach kampanii “Mocarze sztuki” Fundacji Most the Most.

Mocarze Sztuki to kampania społeczna, której ideą jest wykreowanie mody na wspieranie kultury i ochronę dzieł sztuki. Kampania polega na „adopcji” eksponatów muzealnych przez firmy, instytucje, stowarzyszenia i osoby fizyczne. Do akcji zostały zaproszone: lokalne muzea z całej Polski, które wskazywały eksponaty, którym chciały przywrócić świetność i poddać je pracom konserwatorskim, a także firmy, instytucje i stowarzyszenia, aby przekazały darowiznę na sfinansowanie takich prac, a także wszyscy ludzie mocy, aby wzięli udział w konkursach na wybór zwycięskich eksponatów. Kampania miała charakter ogólnopolski.

Na podstawie rekomendacji ekspertów i decyzji Komisji Konkursowej, dwie jaworowskie skrzynie wianne, oraz dziewięć innych eksponatów z takich muzeów jak: Muzeum Gdańska, Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, Muzeum Miasta Łodzi, Muzeum Okręgowe w Toruniu, Muzeum Hutnictwa w Chorzowie, Muzeum Warszawy, Muzeum Tatrzańskie im. dra T. Chałubińskiego w Zakopanem, Muzeum im. ks. dr. Władysława Łęgi w Grudziądzu, a także Muzeum Kresów w Lubaczowie (drugim zgłoszonym przez muzeum obiektem był chodnik ze znakami kół naukowych i związków studentów Politechniki Lwowskiej), trafiły do II etapu, w którym o wyborze pięciu obiektów, które otrzymają po 20 000,00 zł na prace konserwatorskie, zdecydowała publiczność. Jaworowskie skrzynie wianne stały się jednym z nich.

Obydwie skrzynie wianne zostały pozyskane do zbiorów Muzeum Kresów w Lubaczowie w 2018 r. Otrzymały numery inwentarzowe odpowiednio: ML/E/3990 i ML/E/3991. Pochodzą z Horyńca-Zdroju, miejscowości położonej w północno-wschodniej części powiatu lubaczowskiego. Używane były w jednym gospodarstwie i należały do przedstawicielek dwóch pokoleń jednej i tej samej rodziny, zapewne matki i córki. Obydwie skrzynie dzieli więc różnica kilkudziesięciu lat. Mimo podobieństw w budowie, skrzynie różnią się przede wszystkim pod względem dekoracji malarskiej. Na ich przykładzie można zaobserwować niezwykle ciekawe przemiany zdobnictwa skrzyń wiannych, wykonywanych w ośrodku jaworowskim od przełomu XIX i XX w. do lat 20.–30. XX w., czyli w ostatnim okresie wyrobu tego typu mebli.

Efektownie malowane jaworowskie skrzynie na trwałe zapisały się w kulturze ludowej pogranicza polsko-ukraińskiego. Rozpowszechniły się zarówno w domach ludności polskiej, jak i ukraińskiej. Związane są z ważną funkcją obrzędową w czasie wesela, szczególnie w momencie tzw. wyprawin, kiedy to panna młoda oficjalnie opuszczała rodziców i w towarzystwie swego męża udawała się do jego domu – zabierając wypełnioną posagiem malowaną skrzynię. W jej wnętrzu umieszczana była wyprawa ślubna, czyli „wiano” panny młodej. Liczba zgromadzonych w niej rzeczy była symbolem dostatku i pomyślności rodziny na nowej drodze życia.

Tę rolę skrzyni podkreślały również symboliczne motywy malowane w najbardziej eksponowanym miejscu, czyli na ściance frontowej, a także na wieku. W tym zakresie głównym elementem dekoracyjnym starszej skrzyni są dwa analogiczne pola wypełnione bukietami kwiatów w doniczce (tzw. wazonki), a młodszej skrzyni jedno, prostokątne pole z motywem wianka oraz mniejszych rozet i gałązek z listkami.

Prace konserwatorskie wykonał Filip Sołtys, absolwent Szkoły Wyższej Rzemiosł Artystycznych i Zarządzania we Wrocławiu, który od blisko 20 lat realizuje prace przy zabytkowych meblach, wpisanych do rejestru zabytków i inwentarzy muzealnych. Prace konserwatorskie objęły m.in. oczyszczenie obiektów z brudu i pyłu, dezynsekcję i defumigację środkami biobójczymi, impregnację osłabionych elementów skrzyń, prostowanie i podklejanie łuszczącej się warstwy malarskiej, wykonanie uzupełnień w uszkodzonych fragmentach polichromii (punktowanie), rekonstrukcję brakujących osi i kół, wykonanie fleków i wklejek, oczyszczenie elementów kutych, uruchomienie zamków i dorobienie kluczy oraz wykonanie woskowej powłoki wykończeniowej.

Po zrealizowaniu prac konserwatorskich obie skrzynie zostały wyeksponowane na wystawie stałej “Kultura wsi lubaczowskiej” w siedzibie głównej Muzeum Kresów w Lubaczowie.

Łączny koszt realizacji prac konserwatorskich wyniósł 20 000,00 zł i w całości zostały one sfinansowane ze środków dotacji przyznanej na ten cel przez Fundację Most the Most.

Informacja o wynikach I etapu I edycji kampanii społecznej “Mocarze Sztuki” Fundacji Most the Most” >>>

Artykuł poświęcony historii dwóch jaworowskich skrzyń wiannych z kolekcji Muzeum Kresów w Lubaczowie >>>

Informacja o przyznaniu dofinansowania >>>

Informacja o zrealizowanych pracach konserwatorskich >>>

NAZWA PROJEKTU

Renowacja dwóch jaworowskich skrzyń wiannych z przełomu XIX i XX w. oraz z lat 20.–30. XX w. z kolekcji Muzeum Kresów w Lubaczowie

Wartość projektu

20 000,00 zł

Finansowanie

20 000,00 zł – Fundacja Most the Most w ramach kampanii “Mocarze Sztuki”

realizacja projektu

2023–2024

ZAPRASZAMY DO ODWIEDZIN

ul. Jana III Sobieskiego 4
37-600 Lubaczów

ul. Jana III Sobieskiego 4
37-600 Lubaczów

Radruż 13
37-620 Horyniec-Zdrój

Nowe Brusno 103
37-620 Horyniec-Zdrój

Skip to content