Muzeum Kresów w Lubaczowie

Uroczystości upamiętniające Ofiary Holokaustu na ziemi lubaczowskiej

Za nami obchody XV Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holocaustu na Podkarpaciu. W tym roku wydarzenia towarzyszące tej uroczystości zostały przygotowane przez Miejską Bibliotekę Publiczną im. Władysława Broniewskiego w Lubaczowie, Muzeum Kresów w Lubaczowie i Gminną Bibliotekę Publiczną w Lubaczowie z/s w Baszni Dolnej.

Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu został ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 2005 r., w celu uczczenia pamięci ofiar pochodzenia żydowskiego pomordowanych w czasie II wojny światowej przez nazistowskie Niemcy. Data święta, wyznaczona na 27 stycznia, upamiętnia wyzwolenie przez oddziały Armii Czerwonej w 1945 r. niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau – obecnie jednego z najważniejszych Miejsc Pamięci o Zagładzie. W Auschwitz byli więzieni i mordowani obywatele niemal wszystkich krajów Europy okupowanych przez Niemców, w zdecydowanej większości Żydzi. Ponad 1,1 mln osób nie doczekało wolności. Zginęli w największej z hitlerowskich fabryk śmierci. Pomimo tego, że wiele ofiar Zagłady nie ma nawet własnych grobów, pamięć o nich trwa przekazywana przez ludzi, miejsca upamiętnienia i instytucje.

W przeddzień głównych obchodów, 26 stycznia, w Muzeum Kresów w Lubaczowie odbyło się spotkanie Ory Regev-Heumann z harcerzami z 37. Drużyny Starszoharcerskiej „Leśne Sowy” w Oleszycach. Rozmowę z autorką książki „A rzeka nadal płynie” poprowadził Bartosz Bosak, uczeń Szkoły Podstawowej nr 1 w Lubaczowie.

Zebrana młodzież mogła wysłuchać opowieści na temat historii rodziny Ory, której niemalże wszyscy członkowie zginęli w Holokauście. Jedną z ocalałych była jej matka, lubaczowianka Pepka Libermann, która po zakończeniu wojny nigdy nie zdecydowała się na powrót do swojego rodzinnego miasta i niewiele mówiła o swojej przeszłości. Historię swojej matki postanowiła poznać jednak jej córka. W lipcu 2007 r. odbyła pierwszą podróż do źródeł, do Lubaczowa, co stało się początkiem długiej wyprawy w nieznane. Przez siedem lat zbierała informacje na temat przeszłości swojej matki, które opisała na kartach swojej książki. Młodzież chętnie zadawała bohaterce spotkania pytania dotyczące m.in. jej dzieciństwa i tego, co czuła, gdy pierwszy raz odwiedziła Lubaczów oraz jak ważny jest on dla niej i dla jej krewnych.

Następnego dnia odbyło się kolejne spotkanie z Orą Regev, tym razem jednak towarzyszył jej Simon Lavee, a słuchaczami byli nauczyciele, pracownicy instytucji kultury oraz bibliotekarze. Spotkanie poprowadził badacz historii lubaczowskich Żydów, starosta lubaczowski Zenon Swatek. Simon, który do Lubaczowa przyjechał po raz kolejny wraz z całą swoją rodziną, opowiedział historię życia swojego ojca Edmunda Łukawieckiego, który w trakcie wojny walczył w partyzantce. W trakcie spotkania zaprezentowano także krótki film przygotowany przez izraelską telewizję, podczas którego mogliśmy usłyszeć głos Mundka Łukawieckiego (zeznania składane w Yad Vashem), jak również głos Mauriego Hoffmana, dziś mieszkającego w Australii, członka oddziału Mundka Łukawieckiego. Oddział Łukawieckiego podporządkowany był Marianowi Wardzie, komendantowi okręgu AK w Tomaszowie Lubelskim. Simon mówił także o motywach, które pchnęły go do badania historii swojego ojca. Zwrócił przede wszystkim uwagę na spotkanie przed laty z Orą, która zainspirowała go do badania rodzinnej historii.

W południe przedstawiciele władz samorządowych, instytucji, organizacji społecznych oraz potomkowie uratowanych z Holokaustu spotkali się na Plebańskim Polu, gdzie złożyli wiązanki i zapalili znicze oddając hołd pomordowanym.

Popołudniu, o godz. 17.00, w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Lubaczowie miało miejsce spotkanie autorskie z Andrzejem Potockim, autorem licznych publikacji poświęconych podkarpackim Żydom.

Podczas spotkania przybliżył on historię i kulturę Żydów, którzy kiedyś zamieszkiwali Podkarpacie. Opowiadał o zabytkach ich kultury, synagogach i cmentarzach oraz miejscach Holocaustu. Przekazywał informacje o sztetlach podkarpackich, zwyczajach, obrzędach, świętach żydowskich, a także kwestiach związanych z religią, o żydowskich kapłanach i rabinach. Prelekcji towarzyszył archiwalny film o przedwojennej społeczności żydowskiej w Kolbuszowej, Rzeszowie, Sędziszowie Małopolskim i Raniżowie.

Z kolei w niedzielę, 29 stycznia, odbył się spacer „Śladami żydowskiego Lubaczowa”, który rozpoczął się od oprowadzania po wystawie stałej naszego Muzeum „Dziedzictwo Kresów” i zapoznania się z eksponatami związanymi z życiem i obrzędowością społeczności żydowskiej naszego miasta. Następnie uczestnicy spaceru przeszli dawną ulicą Zamkową i Małym Łążkiem, by dotrzeć do lubaczowskiego kirkutu, na którym usłyszeli o zwyczajach związanych z pochówkiem i kultem zmarłych w kulturze żydowskiej oraz o historii samego cmentarza, na którym najstarsze macewy sięgają XVIII w. Na koniec udano się w okolice rynku, gdzie dawniej znajdowała się dzielnica żydowska oraz synagoga, a w czasie II wojny światowej funkcjonowało getto.

W poniedziałek i wtorek, 30 i 31 stycznia, Miejska Biblioteka Publiczna zorganizowała dla młodzieży wykład Zenona Fajgera z Instytutu Pamięci Narodowej Oddziału w Rzeszowie „Zagłada Żydów polskich w czasie II wojny światowej”, a także warsztaty „Śladami warszawskich Żydów”.

Pragniemy serdecznie podziękować wszystkim naszym partnerom i wszystkim osobom, które włączyły się w organizację i wzięły udział w wydarzeniach Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu.

Fot. Tomasz Michalski, Miejska Biblioteka Publiczna w Lubaczowie

ZAPRASZAMY DO ODWIEDZIN

ul. Jana III Sobieskiego 4
37-600 Lubaczów

ul. Jana III Sobieskiego 4
37-600 Lubaczów

Radruż 13
37-620 Horyniec-Zdrój

Nowe Brusno 103
37-620 Horyniec-Zdrój

Skip to content